การบำเพ็ญเมตตาบารมีในพระพุทธศาสนา : หน้า 185/390

ในศกนี้ (๒๕๓๑) จะขอรับพระราชทานถวายวิสัชนาพระคุณวิเศษส่วนอัตตสมบัติ ด้วย สัจจะและอธิษฐาน ส่วนปรหิตปฏิบัติ จะขอรับพระราชทานวิสัชนาด้วยรัฏฐาภิบาลโนบาย อาศัย ขันติ และอวิโรธนะ พร้อมทั้งเมตตาและอุเบกขา เมตตาบารมี เมตตาคือภาวะจิตใจที่มีเยื่อใยไมตรีจิตมิตรใจ คิดเกื้อกูลด้วยสุขประโยชน์ ปราศจากอาฆาตพยาบาทขึ้งเคียดโกรธแค้น แสดงออกทางสีหน้าและสายตาที่สงบแช่มชื่น มอง ด้วยสายตาอันแสดงถึงใจที่เอิบอาบด้วยความปรารถนาดีให้มีความสุขปราศจากพยาบาทที่เป็นภัย เวรทั้งปวง เมตตานี้เป็นพรหมวิหารธรรมข้อหนึ่งที่พึงอบรมให้มีขึ้นในจิต วิธีบอรม คือ ระวังใจ มิให้โกรธแค้นขัดเคืองอาฆาตพยาบาท เมื่อภาวะจิตเช่นนั้นเกิดขึ้น ก็พยายามสงบระงับเสียโดยคิด ว่าตนเองรักสุข ต้องการสุขฉันใด คนอื่นสัตว์อื่นก็ฉันนั้น และตนเองปรารถนาสุขแก่คนที่รักที่ พอใจฉันใด ก็ควรปรารถนาสุขแก่คนอื่นสัตว์อื่นด้วยฉันนั้น เมื่อทำความสงบอาฆาตพยาบาท กระทำไมตรีจิตมิตรใจให้เกิดขึ้นได้แล้ว ก็หัดแผ่จิตเช่นนี้ออกไปแก่คนอื่นสัตว์อื่นโดยเจาะจงหรือ โดยไม่เจาะจงทั่วไป ด้วยใจคิดปรารถนาสุขประโยชน์ เช่น คิดว่า จงอย่ามีเวร จงอย่าเบียดเบียน อย่ามีทุกข์ มีสุข รักษาตนให้สวัสดี ชาดกที่ท่านยกขึ้นสำหรับเมตตาบารมี ก็คือ สุวรรณสามชาดก ได้แก่ชาดกเรื่องพระ สุวรรณสาม มีเรื่องโดยย่อว่า ได้มีบุตรและธิดาของเนสาทคือนายพรานป่า ๒ ตระกูล ซึ่ง มารดาบิดาได้ปรารถนาที่จะให้ตบแต่งอยู่ครองเรือน แต่บุคคลทั้ง ๒ นั้น เป็นผู้มีจิตใจที่ได้น้อม ไปในการบรรพชาคือการบวชและเป็นผู้ไม่นิยมในการฆ่าสัตว์ซึ่งเป็นอาชีพของตระกูล จึงได้พากัน ออกไปบวชเป็นฤษี และฤษณี ได้มีบุตรคนหนึ่งชื่อว่าสามะ ซึ่งมักเรียกว่าสุวรรณสาม ต่อมา มารดาบิดาของสุวรรณสามได้ถูกงูพิษพ่นพิษเข้านัยน์ตา จึงตาบอดหมดทั้ง ๒ คน สุวรรณสาม ได้เลี้ยงมารดาบิดาของตนอยู่ในป่า มารดาบิดาและบุตรทั้งสามนี้เจริญเมตตาภาวนาอยู่เป็น ประจำด้วยอำนาจของเมตตา สัตว์ป่าทั้งหลายที่เป็นสัตว์ร้าย และทั้งที่เป็นสัตว์ไม่ร้าย ก็พากันมี จิตอ่อน ไม่ทำอันตรายและให้ความคุ้นเคย สนิทสนมดุจเป็นมิตรสหาย สุวรรณสามนั้น เมื่อได้ ออกไปทำกิจต่าง ๆ ตักน้ำหาอาหารเป็นต้น เลี้ยงมารดาบิดา ก็ได้สัตว์ป่าทั้งหลายพากันห้อม ล้อมไปและกลับ ทั้งสามคนนั้นก็ได้อยู่เป็นสุขในป่า จนถึงคราวหนึ่ง พระราชาแห่งกรุงพาราณสี ได้เสด็จออกมาล่าเนื้อ และได้แอบซ่อน มองเห็นสุวรรณสามพร้อมทั้งหมู่เนื้อกำลังออกไปตักน้ำ ให้มารดาบิดา จึงได้ยิงด้วยลูกธนูอาบยาพิษไปถูกสุวรรณสามล้มลง ก่อนที่สุวรรณ - สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก