ความสำคัญของการสงเคราะห์และสามัคคีธรรมในราชอาณาจักรไทย : หน้า 251/390

๒๕๖ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ความสงบราบคาบปราศจากโจรผู้ร้าย คนทั้งหลาย ต่างขวนขวายในกิจการของตน ๆ เต็มใจแบ่ง ผลถวายเป็นราชพลี เพื่อพูนทวีพระราชทรัพย์ขึ้นอีกมากมาย ทั้งได้ความผาสุกกายเบิกบานใจ อยู่ด้วยความวางใจเสมือนไม่ต้องลงลิ่ม ยังบุตรให้ฟ้อนที่อกไม่ต้องตื่นตระหนกสะดุ้งหวาดเสียว ประตูเรือน นี้รัฏฐสมบัติเรียกว่า โรคคล คือสถานที่ราบคาบปราศจากโจรภัย ราวกับไม่ต้อง ลงลิ่มประตูเรือน ในจักรพรรดิวัตรจำแนกประเภทชนที่พระมหากษัตริย์จะพึงทรงทำนุบำรุงไว้เป็น เหล่า ๆ คืออันโตชน คนภายในราชสำนัก พลกายกองเสนา พระราชวงศานุวงศ์ ๑ ๑ ๑ กษัตริย์เจ้าพระนครอื่น พราหมณ์ผู้สมณะ ๑ ๆ พราหมณ์ผู้คฤหบดีราษฎรชาวชนบท พระมหากษัตริย์เจ้าปฐพีทรงพระปรีชามีพระกรุณาทรงสงเคราะห์คนทั้งหลายด้วยอุบายนั้น ย่อมทรงสามารถยึดเหนี่ยวน้ำใจไว้ได้ในสามัคคีธรรม ได้อาศัยเป็นกำลังปังกันแลบำรุงพระ ราชอาณาจักรให้เกษมสถาพรแลพระเจ้าแผ่นดินนั้นเหมือนดวงศศิธรอันปรากฏแก่ประชุมชน ต่างคนต่างหวังพระราชานุเคราะห์ พระองค์ทรงพระปรีชาญาณในอันพระราชทานให้เหมาะแล ทั่วถึง ไม่เช่นนั้นก็จะพึงยังอรดีคือความริษยาให้เกิดในหมู่ชน เสียผลในทางรักษาสามัคคี สังคหะ ที่พระเจ้ามุรธาภิษิตตราชทรงบำเพ็ญชอบ ย่อมเป็นอุบายประกอบชักนำให้เกิดสามัคคีธรรม เป็น กำลังแห่งพระราชอาณาจักร จัดเป็นมงคลอันอุดมประการที่ ๓ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ทรงบำเพ็ญสังคหกิจเป็นพระอาจิรวัตรเสมอมา พระราช แลยังทรงมั่นในพระราชปฏิปทานี้ ทรงสอดส่องหาวิธีเป็นเครื่องสงเคราะห์อยู่เป็นนิตย์ จรรยานี้จะพึงประสิทธิ์พระราชสิริสวัสดิ์ศุภวิบุลผลแด่สมเด็จ ฯ เจ้า กับรัฐมณฑลตามสมควรแก่ กาลเวลา ธรรม ๓ ประการ คือ กาลัญญุตา อรรถจริยา รัฏฐาภิบาลโนบาย เป็นคุณอันล้ำ เลิศให้เกิดวุฒิสิริสวัสดิ์แก่ท่านผู้ได้ปฏิบัติบำเพ็ญ จึงได้ชื่อว่า มงคลวิเศษแต่ละประการ มีนัยดังรับ พระราชทานถวายวิสัชนา ด้วยประการฉะนี้ พระสงฆ์ทั้งปวงระลึก ถึงพระมหากรุณาที่คุณราโชปการ ได้พึ่งพระบารมีโพธิสมภาร โดย ทรงเป็นเอกอัตรศาสนูปถัมภก ได้รับพระบรมราชูปถัมภ์ มีความร่มเย็นเป็นสุขสบายได้ประพฤติ ปฏิบัติกายวาจาใจ ตามพระธรรมวินัย เต็มอัธยาศัย จึงได้พรักพร้อมกันตั้งใจอวยชัยถวายพระพร เพื่อสมเด็จ ฯ เจ้าได้เสด็จอยู่ยั่งยืนถาวร ในมไหศวริยราชสมบัติทรงเจริญด้วยพระราชสิริสุข สวัสดิ์พิพัฒนชัยมงคล ทรงเพียบพูนด้วยพระศุภมนูญผล ทุกทิพาราตรี ด้วยวจีสัตยาธิษฐานที่จะ รับพระราชทานถวาย ดังต่อไปนี้