สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก : หน้า 175/390

สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๑๗๙ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ทรงศึกษาปฏิบัติวินัยอันสมควร แก่พระองค์ดีถูก ชอบทุกประการ จึงทรงประสบมงคลเหตุให้ถึงความเจริญอันอุดม สมตามพระพุทธภาษิตใน มงคลสูตร นับเป็น พระราชปฏิบัติส่วนอัตตสมบัติ คือวินัย จัดเป็นมงคลวิเสสที่ ๒. พระราชจริยารัฏฐาภิบาลโนบายนั้น คือวิธีปกครองพระราชอาณาจักร สมเด็จบรม บพิตรพระราชสมภารเจ้า ได้ทรงอาศัยธรรมวินัย ทรงสักการะเคารพธรรมวินัย ที่พระบรม ศาสดาจารย์ตรัสบรรหารตั้งพระธรรมวินัยไว้แทนพระองค์แก่พระอานนท์พุทธอุปัฏฐากในสมัยใกล้ จะเสด็จดับขันธปรินิพพานว่า โย โว อานนฺท มยา เทสโต ปญฺญตฺโต ธมฺโม จ วินโย จ โส โว มมจุจเยน สตฺถา ความว่า ดูก่อนอานนท์ ธรรมและวินัยใดที่ศาสดาของท่าน ทั้งหลาย ภายหลังแต่เราล่วงไปแล้ว โดยนัยสัทธรรม ธรรมเป็นคำสอนวินัยเป็นคำสั่ง รวมเป็น พุทธศาสนา คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า คือสัตถุศาสน์ คำสั่งสอนของพระศาสดา เป็นปริยัติ ธรรม ธรรมที่พึงเรียนก่อน จึงเป็นธรรมวินัยที่เป็นปฏิบัติธรรม สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ทรงศึกษาธรรม ศึกษาวินัย ทั้งภาคเรียนทั้ง ได้ทรงประยุกต์ปฏิบัติในพระราชจรรยาที่เป็นส่วน ภาคปฏิบัติเป็นอัตตสมบัติแล้ว รัฏฐาภิบาลโนบาย ทั้งปวง จึงปรากฏว่าทรงปฏิบัติได้สมบูรณ์ ทั้งในส่วนที่ทรงปฏิบัติตามกำหนด กฎหมายพระราชประเพณี ทั้งในส่วนที่ทรงปฏิบัติในฐานองค์พระประมุขแห่งชาติ ทั้งในฐานพระ มหากรุณาพระราชทานโครงการพระราชดำริต่าง ประชาราษฎร์ทั้งปวง. ๆ เป็นอันมาก เพื่อบำบัดทุกข์บำรุงสุข พระราชกรณียกิจทั้งปวง ที่ทรงปฏิบัติแล้วก็ดี ที่กำลังปฏิบัติก็ดี ที่จะทรงปฏิบัติต่อไปก็ดี ที่เป็นไปตามโครงการที่ได้มีพระราชดำริไว้แล้ว เพียงประการเดียวก็ยากที่จะพรรณนาให้จบลงใน กถามรรคกัณฑ์นี้ จะรับพระราชทานบรรยายถวายโดยสังเขปเพียงบางประการ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ได้ทรงตระหนักเป็นอย่างดีในปัญหาสภาพแวดล้อม ปัจจุบันของแต่ละประเภทในโลก ที่เสื่อมลงอย่างรวดเร็ว และเกิดภาวะสิ่งแวดล้อมเป็นพิศเพิ่ม มากขึ้นซึ่งผู้ทรงความรู้ทั้งหลายในแต่ละส่วนของโลกต่างพากันวิตกว่า หากชาวโลกไม่ร่วมมือกัน แก้ไขแล้วสิ่งแวดล้อมที่เป็นพิศนี้ต้องทำให้มนุษย์ในโลก ไม่สามารถ