สหกรณ์และความสงบในพระพุทธศาสนา : หน้า 306/390

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ๓๑๑ กริสฺสนฺติ วุฑฒิเยว ภิกขเว ภิกขุน ปาฏิกงฺขา โน ปริหาน แปลว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุทั้งหลายยังจักพรักพร้อมกันทำกรณียะแห่งสงฆ์เพียงใด ความเจริญนั่นเที่ยว จักเป็นผลอัน ภิกษุทั้งหลายพึงหวังได้ ความเสื่อมจักไม่มีเพียงนั้น สมเด็จพระบรมศาสดากับพระสาวกร่วม ฉันทะกันเป็นสหกรณ์ ช่วยกันประกาศธรรม นำมหาชนเสียจากอธรรมให้ตั้งอยู่ในอยู่ธรรม เป็น อันบำบัดเสียซึ่งวิบัติ นำเข้าสู่สวัสดี จาริกไปถึงไหน ยังประโยชน์ให้เกิดถึงนั่น มีคำสรรเสริญ เรียกพระศาสดาว่า พระธรรมราชา พระเจ้าแห่งธรรม เรียกพระสารีบุตรว่า พระธรรมเสนาบดี จอมทัพฝ่ายธรรม เรียกพระสงฆ์ว่า ธรรมเสนากองทัพฝ่ายธรรม เทียบด้วยยุทธเสนาบดี กองทัพอันทำยุทธ์ ยกไปถึงไหน ทำอนัตถะถึงนั่น พระศาสดาและพระสาวกอาศัยสหกรณ์ ช่วยกันประดิษฐานพระพุทธศาสนาขึ้นได้ เพื่อประโยชน์สุขแก่โลก ด้วยประการฉะนี้ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า มีพระปรีชาสามารถในวิถีสหกรณ์ ทรงเลือกตั้งเจ้า กระทรวงทบวงการนั้น ๆ ก็ด้วยพระราชประสงค์ว่า จักสามารถคุมสหกรณ์แห่งกระทรวงทบวงการ นั้น ๆ ให้เป็นไปสม่ำเสมอ พระราชทานพระบรมราชานุญาติให้เจ้ากระทรวงย้ายข้าราชการจาก ทบวงการแห่งหนึ่ง ไปอีกแห่งหนึ่ง ก็เพื่อบำรุงสหกรณ์แห่งทบวงการทั้งสองด้วยประการหนึ่ง ทรงรักษาความปรองดองกับต่างอาณาจักร อันมีอาณาเขตติดต่อกัน เพื่อประโยชน์ด้ยกันทั้งสอง ฝ่าย มีจับผู้ร้ายส่งเป็นต้น นับว่าเป็นสหกรณ์ระหว่างประเทศ, สำเร็จเป็นพระเกียรติตลอดถึง สัญชาติ. สหกรณ์ทั้งภายในทั้งภายนอกบำรุงสำเร็จแล้ว ย่อมเป็นกำลังอันใหญ่ยังพระ ราชอาณาจักรให้มั่นคงตั้งอยู่มั่นคง นับเป็นมงคลวิเศษที่ต้น สันตินั้น คือความสงบ เป็นผลสืนมาแต่สหกรณ์ เป็นคุณสมบัติอันจะพึงปรารถนาทั้งทาง คดีโลก ทั้งทางคดีธรรม, ในทางคดีโลก การปกครองตั้งแต่ของชนผู้เป็นอธิบดีแห่งสกุล แห่งคณะ ตลอดถึงแห่งราชอาณาจักร มีสันติเป็นข้อมุ่งหมายอันใหญ่ คนในสกุลเกิดทะเลาะวิวาทกัน คนใน คณะเบียดเบียนทำร้ายกัน ต่างอยู่ไม่เป็นสุข หัวหน้าของสกุลของคณะ จำคิดป้องกักกันการ ทะเลาะวิวาทแลการเบียดเบียนกันไม่ให้เกิดขึ้นแลระงับเหตุเช่นนั้นอันเกิดขึ้นแล้ว รักษาการอยู่ สงบเป็นนิตย์, ไม่เพียงเท่านั้น เป็นอริกันขึ้นกับสกุลหรือคณะอื่น เป็นต้นว่า ที่อยู่ติดต่อกันหรือมี ประโยชน์ร่วมกัน ผลอันพึงปรารถนาจะพึงมีมาแต่ภายนอก หัวหน้าทุกฝ่ายจำทำไมตรี รู้จักมักคุ้น กัน ต่างจึงจักอยู่เป็นสุข, ราชอาณาจักรมีโจรผู้ร้าย ทำโจรกรรม ปล้นทรัพย์ ลอบยิงผลาญชีวิต ทำ ร้ายร่างกายชุกชุม