ความสำคัญของวินัยในพระพุทธศาสนา : หน้า 172/390

สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๑๗๖ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ทรงเป็นพระธรรมิกะ ตั้งอยู่ในธรรม ทรงเป็นพระ ธรรมราชา ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจทั้งปวงทรงอาศัยธรรมสักการะธรรมทรงทำความเคารพ ธรรม นอบน้อมธรรมมีธรรมเป็นธง มีธรรมเป็นตราเบื้องหน้า มีธรรมเป็นใหญ่ ทรงจัดแจงรักษา คุ้มครองป้องกันประกอบด้วยธรรม ดังพระพุทธภาษิตที่ตรัสถึงพระราชาจักรพรรดิ นับเป็นพระ ราชปฏิบัติส่วนอัตตสมบัติ คือธรรม จัดเป็นมงคลวิเสสที่ ๑. วินัย คือ พระพุทธบัญญัติ เป็นคำสั่งปรับอาบัติแก่ภิกษุผู้ประพฤติทางกายวาจาเป็น อาสวัฏฐานนิยธรรม คือการกระทำที่ไม่ดีงาม เป็นที่ตั้งแห่งอาสวะ กิเลสดองจิตสันดานนั้น ๆ โดยทรงปรารภความประพฤติดังนั้นของภิกษุรูปหนึ่งเป็นเหตุ จึงทรงบัญญัติวินัยป้องกันเป็น สิกขาบท ๆ หรือเป็นข้อ ๆ ไปโดยภิกษุผู้นั้นเป็นต้นเหตุให้ทางบัญญัติไม่ต้องอาบัติ เพราะยัง มิได้ทรงบัญญัติไว้ ส่วนภิกษุผู้ประพฤติดังนั้นหลังจากทรงบัญญัติแล้วจึงต้องอาบัติ ชื่อว่าวินัย เพราะเป็นเครื่องกำจัด ห้าม ป้องกันโทษละเมิดทางกายวาจาเป็นเครื่องนำไปโดยวิเศษ เป็นเหตุ ดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้โดยความว่าทรงอาศัยอำนาจ ให้เกิดความเรียบร้อยดีงาม ประโยชน์ ๑๐ ประการ ทรงบัญญัติสิกขาบทแก่ภิกษุทั้งหลาย คือเพื่อความดีงามแห่งสงฆ์ เพื่อ ความผาสุกแห่งสงฆ์เพื่อข่มบุคคลที่แก้ยาก เพื่ออยู่ผาสุกแห่งภิกษุทั้งหลายผู้มีศีลเป็นที่รัก เพื่อ สำรวมระวังป้องกันอาสวะทั้งหลายที่เป็นปัจจุบัน เพื่อกำจัดห้ามอาสวะทั้งหลายที่เป็นภายหน้า เพื่อความเลื่อมใสแห่งผู้ที่ยังไม่เลื่อมใส เพื่อความเลื่อมใสยิ่งขึ้นแห่งผู้ที่เลื่อมใสแล้ว เพื่อความตั้ง มั่นแห่งสัทธรรม เพื่ออนุเคราะห์ถือเอาตามวินัย ในวินัยปิฎกได้มีแสดงว่า ท่านพระสารีบุตรได้กราบทูลถาม พระผู้มีพระภาคพุทธเจ้าว่า พรหมจรรย์ศาสนาของพระพุทธเจ้าพระองค์ไหนไม่ตั้งอยู่นาน ของพระองค์ไหนตั้งอยู่นาน เพราะ เหตุปัจจัยอะไร ตรัสตอบว่า พรหมจรรย์ศาสนาของพระผู้มีพระภาคเจ้าวิปัสสี ของพระผู้มีพระ ภาคสุข ของพระผู้มีพระภาคเจ้าเวส ไม่ตั้งอยู่นานเพราะพระผู้มีพระภาคเจ้า ๓ พระองค์นี้ ไม่ ทรงขวนขวายเพื่อแสดงธรรมโดยพิสดารนวังคสัตถุศาสน์คือ คำสอน ของพระศาสดามีองค์ ๙ มี สุตตะ เคยยะเป็นต้น มีน้อยไม่ทรงบัญญัติสิกขาบทแก่สาวกทั้งหลาย ปาฏิโมกข์ก็ไม่ทรงแสดง โดยอันตรธานแห่งพระพุทธเจ้าเหล่านั้น โดยอันตรธานแห่งสาวกพุทธานุพุทธะ สาวกภายหลัง ต่างนามต่างโคจร ต่างชาติ ต่างตระกูล บวชแล้ว ยังพรหมจรรย์ศาสนานั้นให้อันตรธานไป โดยเร็วเหมือนดอกไม้ต่าง ๆ วางไว้บนแผ่นกระดาน มิได้ร้อยไว้ด้วยด้าย ลมย่อมเกลี่ยเรี่ยราย กระจัดกระจายดอกไม้เหล่านั้น