พระราชกุศลบุญราศี : หน้า 184/390

พระราชกุศลบุญราศี ซึ่งสมเด็จบรมบพิตรพะราชสมภารเจ้าทรงบำเพ็ญโดยกำลังพระ ปัญญาบารมีและอัปปมาทธรรม เป็นปฏิปทาในอิฏฐวิบุลผล มีอายุ เป็นต้น เป็นไปโดยชอบต้อง ตามสุคโตวาทสัมมาปฏิบัติด้วยประการฉะนี้ อิโต ปร์ ปวกขามิ มหาราชาธิราชสุส วัจจมาน หิ สุตฺวาน อุปฺปชฺเชย นรินฺทสุส ภัยโย สมุปาทเน จิตต์ เตนาปัจ ชนินทสุส ติ ติ วิเสสมงคล คุณาลงฺการสมมติ โยนิโส ปจฺจเวกฺขโต โสมนสฺสมนปุปก์ ปณิเธ ตทนนุตร์ โสตฺถิ จ มงคล สิยา ។ ลำดับนี้ จะรับพระราชทานพรรณนาพระราชจริยาสาธุปฏิบัติ ที่ตั้งแห่งสวัสดิมงคลอัน พิเศษยิ่งขึ้นชื่อว่า มงคลวิเสส เป็นพระคุณอลังการ มีพร้อมบริบูรณ์ในสมเด็จบรมบพิตรพระราช สมภารเจ้า เมื่อได้ทรงสดับแล้ว ทรงปัจจเวกขณ์ถึงโดยกำลังพระปรีชาก็จักเกิดพระปีติปราโมทย์มี กำลัง แต่นั้นก็จักตั้งพระราชหฤทัยบำเพ็ญเพิ่มพูนให้บริบูรณ์ยิ่งสรรพสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคล ก็จัก เกิดเป็นมหาผลแด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ข้อนี้สมด้วยประพันธ์คาถาที่บัณฑิตรับ พระราชทานกล่าวถวายพระมหากษัตริย์ครั้งโบราณกาล กราบทูล ให้ทรงวิจารณ์ทศพิธราธรรมที่ ทรงบำเพ็ญอยู่ว่า ทาน สีล ปริจจาค อกโกธ อวิหิสญฺจ อิจฺเจเต กุสโล ธมฺเม ตโต เต ชายเต ปีติ อาชชว์ มาทว์ ต ขนฺติญา อวิโรธน์ ชิเต ปสฺสาหิ อตฺตนิ โสมนสฺสญฺจนปุปก ขอสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ។ ทรงพิจารณาพระ ธรรมส่วนชอบอันตั้งอยู่ในพระองค์ คือ ทาน ศีล บริจาค ความตรง ความอ่อนโยน ตบะ คือ ความเพียร เมตตา คือ ความไม่โกรธ กรุณา คือ ความไม่เบียดเบียน ความอดทน ความไม่ ทำให้ผิดดังนั้น ๆ เถิด แต่นั้น พระปีติโสมนัสจักมีขึ้นในพระองค์มิใช่น้อย ก็แลพระราชจริยาซึ่งเป็นคุณาภรณ์อลงกต สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าผู้ทรง มีอเนกนัยพ้นวิสัย ที่จะรับพระราชทานพรรณนาในกถามรรคเพียงกัณฑ์เดียวนี้จะรับพระราชทาน บรรยายแต่โดยเอกเทศ สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๑๘๙