ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค ๔ - มังคลัตถีกัปนี้นีสเปเล เล่ม ๒ - หน้า ๑๑๓
เชนพระองค์คณะลอดพุทธันดร ๑." พระศาสดา ตรัสว่า "มหาปพิิตร
ชื่อว่าความเป็นมนุษย์เป็นต้น สัตวได้ด้วยอยากแท้" ดังนี้แล้ว เมื่อจะ
ทรงแสดง (ธรรม) ตรสถานนี้ ในพุทธรรรรรมว่าว่า
[๑๕๔] "การกลับได้ความเป็นมนุษย์ ได้ยาก,
ชีวิต (ความเป็นอยู่) ของหมู่สัตว์ (ผู้ตาย)
ได้ยาก, การฟังพระธรรม ได้ยาก, การ
อุปถัมภพพระพุทธเจ้ทั้งหลาย ได้ยาก."
[แก้ว่ารก]
บรรดาบทเหล่านี้ กล่าวว่า กิจจา ความว่า ชื่อว่าได้ด้วยลำบาก
คือได้ด้วยอยาก เพราะต้องได้ด้วยญาณใหญ่. กล่าวว่า มนูษยภูติภูมิ
แปลว่า การกลับได้ความเป็นมนุษย์. กล่าวว่า กิญจ กล่าวว่า
ได้ด้วยลำบาก เพราะต้องทำงานมีศีรรรมเป็นต้นสัปด่อการ
เลี้ยงชีวิตอยู่เสมอบ้าง เพราะชีวิตนี้ต้องอยู่ชั่วกานดหน่อยบ้าง.
สอาบทว่า มุตจฺฉน ชีวิต คือ แม่ชีวิตของสัตว์ทั้งหลาย.
บทว่า กิจจา กล่าวว่า แม้การกลับพระสัทธรรม ชื่อว่าได้ด้วย
ลำบาก เพราะบุคคลผู้แสดงธรรมได้ด้วยอยาก แม้นกลเป็นนอก.
บทว่า กิญจา กล่าวว่า แม้การอุปถัมภพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ชื่อ
ว่าได้ด้วยลำบาก คือได้ด้วยยากเหลือเกิน เพราะอณิหารสำเร็จ
ได้ด้วยอุตสาหะใหญ่ และเพราะท่านผู้มีอณิหารอันสำเร็จแล้วก็ัน
หาได้ยาก แม้ในพ้นโภภูติภูมิเป็นนอก.