มังคลัตถทีปน: การวิเคราะห์วาจาสุขาติ : หน้า 159/356

ประโยค ๔ - มังคลัตถทีปน ๒ - หน้าที่ 159 ในวิสัยเป็นที่กำหนดว่าธรรมมาว่า "ถกรรม อันบุคคลทำด้วยวาจา ธรรมมัน ท่าน เรียกว่า 'วิกธรรม' วิบัติและวิกธรรมท่านกำหนด ซึ่งกันและกัน" (คือเป็นอันเดียวกัน) เพราะเหตุนี้นั้น ควรถึงความตกลงในมงคลข้อว่าว่า "เสียง เท่านั้นชื่อว่า วาจา, ไม่ใช่เดนตน่า." ก็คำใดที่ท่านกล่าวไว้ในอรรถกถาอุตสาธสน์ ในกว่าว่าด้วย วิกธรรมว่าว่า "วาจาที่ว่าสร้างไว้ดังนี้ว่า 'ภูกุห์หลาย วาจา อันประกอบด้วยองค์ ๔ ย่อมเป็นสุขาติ, หายเป็นทุกข์มิได้, ไม่มี โทษ และวิญญูชนทั้งหลายตีเตียนไม่ใด้' ชื่อว่าเดนวาวา." คำนั้น ย่อมผิดจากอรรถกถาตามที่กล่าวแล้ว. [๒๒] ส่วนลักษณะแห่งสุขาติ พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ใน สุขาติสูตร จุดดินฉนาสก์ แห่งปัญจกนิบาต องค์ดูทรินายว่า "ภิกษุทั้งหลาย วาจาประกอบด้วยองค์ ๕ ย่อมเป็นสุขาติ หาเป็นทุกข์มิ, ไม่มีโทษ และวิญญูชนทั้งหลายตีเตียนไม่ใด้ องค์ ๕ เป็นไฉน ? คือกล่าวตามภาค ๑ ว่าแต่้วาสติยก ํ ว่า วาจาอ่อนหวาน ๑ กล่าววาจาประกอบด้วยประโยชน์ ๑ กล่าวด้วย เมตตาจิต ๑. ภิกษุทั้งหลาย วาจาประกอบด้วยองค์ ๕ เหล่านี้แห ะฯ ๑-๒. นี่อ. สา. ๑๒๓-๑๒๕ ๓. องค์ ปวุฏ ๒๒/๒๒๑