มิจฉาจารและความพยายามในอันเสพ : หน้า 102/356

ประโยคส – มังกรคลี่ที่บนไปปล ลนก – หน้าที่ 102 คิดจะเสพในวัฒอณุให้ควรถึงนั่น อความพยายามในอันเสพ ๑ ยัง มัรรดให้มัรรดหยุดอยู่ ๑ [๒๐๖] ในฤทธิ์ภพหมาสูตร ท่านกล่าวว่า “อาจารย์บาง พวกกล่าวว่า ‘แม้เมื่อมีการยังมัรรดให้มัรรดหยุดอยู่ในเพราะมัน ขึ้นช้าเรา บูรฑถูกสูตรมขึ้น ย่อมไม่เป็นมิจฉาจาร เพราะไม่มีความ พยายามติดต่อ ในอันเสพซึ่งเกิดขึ้นก่อน.' อาจารย์พวกหนึ่ง กล่าวว่า ‘เมื่อจิตคิดจะเสพถืออยู่ ความพยายามไม่มี ไม่เป็นประมาณ เพราะโดยมาก สตว์ไม่มีความพยายามในอันเสพ เมื่อเป็นเช่นนั้น แม้สรมิจะถือคิดจะเสพปรากฏขึ้น ก็ไม่พึงเป็นมิจฉาจาร เพราะไม่มี ความพยายามในอันเสพ. เพราะฉะนั้น พึงเห็นสันนิษฐานว่า ‘องค์ ๔ ท่านกล่าวไว้โดยถูกฎษฎัย ด้วยสามารถอนุุรณ์’ ดังนี้ ด้วย ประสงค์ว่า ‘เมื่อจะถือความโดยประการอื่น ในเวลาที่สร้างทำ หน้าที่รับ แม้บูรฑก็ไม่เป็นมิจฉาจาร เพราะไม่มีความพยายามใน อันเสพ.' ก็ในอธิษฐานแห่งองค์มฺมุจฉาจารนี้มีสันนิษฐานดังนี้ :- มิจฉาจารที่ให้เป็นไปตามชอบใจของตนเององค์ ๓ ที่ให้เป็นไป โดยผลการมึงคง ๓ เหตุนี้ พึงเห็นว่ามีองค์ ๔ เพราะถือเอา โดยไม่มีส่วนเหลือ.” อรรถกถาอิติวุตตะว่า “ในมิจฉาจารเหล่านั้น มิจฉาจาร ที่ให้เป็นไปตามใจชอบของตน เวงค์ ๓ ที่ให้เป็นไปโดยผลการ ก็มีองค์ ๓ เหตุนี้ พึงเห็นว่า มองค์ ๔ เพราะถือเอาโดยไม่มีส่วน