ประโยชน์และคุณค่าของการกตัญญูต่อมารดาบิดา : หน้า 313/356

ประโยค ~ มังคลอัตถทีนี้เป็นปลาย เล่ม ๒ หน้า ที่ 313 บุคคลผู้เกิดล่วงมาดิบาดด้วยคุณทั้งหลายของตน อธิบายว่า มีคุณยิ่งกว่ามารดาบิดาเหล่านั้น ชื่อว่า อติชาตบุตร. บุคคลผู้อดทนสมควรแก่มารดาบิดาอย่างนั้น ชื่อว่า อนุชาตบุตร. บุคคลผู้อมไม่สมอารมณ์บิดาด้วยคุณทั้งหลาย อธิบายว่า มีคุณแซกว่ามารดาบิดาเหล่านั้น ชื่อว่า อวชาตบุตร. ก็บุตร ยอมเป็นผู้ยิ่ง ผู้เสมอ และผู้น้อยกว่ามารดาบิดา ด้วยคุณเหล่าใด พระผู้มีพระภาค เพื่อจะทรงนำเนกคุณเหล่านั้น แสดง จึงตรัสสกล่าวว่า กตัญญู ภิกขุวา เป็นต้น. บรรดาเทเหล่านั้น บทว่า อปฺปูรวิริยา ได้แก่ ผู้ชื่อว่า ไม่งดเว้น เพราะไม่มีสมาทานววิรติและสัมปท้าววิรติ. บทว่า ทุสล คำแก้ผู้อื่นว่า ไม่มีสีด เพราะไม่มีคุณแม่สักว่า คิด ๕ เพราะไม่มีสมาทานววิรติและสัมปท้าววิรตินนั้นแล. บทว่า ปาปะมุตา ได้แก่ ผู้มีธรรมามก คืิอ มีอาระหลา ทรม. บทว่า ปฏิจจโต ได้แก่ ผู้อยู่ห่างไกล เพราะสมาทานศีลาบน ในทุก ๆ บทที่เหลือ คือนี้. บทว่า สีลา ได้แก่ ผู้ศีล ๕ ตามที่กล่าวแล้ว. บทว่า กตัญญู นฺธุม ได้แก่ผู้มีธรรมดี อธิบายว่า ชื่อว่า ผู้มีปัญญาถึงพร้อม เพราะความถึงพร้อมด้วยกุศลอันเป็นเครื่องแสดง สรณมาณ. ีกับผู้ใด เมื่อมารดาบิดา เป็นผู้ไม่มีศรัทธา และไม่มีศีล แม้ตนเองก็เป็นผู้ชื่นนั้น บุคคลแม้นั้น พึงทราบว่าอาชาตบุตรที่เดียว.