ปาณาติบาดและโทษของการฆ่าสัตว์ : หน้า 95/356

ปะโยค ๑ - มังคลัตถ์ที่เป็นแปล เล่ม ๒ - หน้าที่ ๙๕ ชีวิตนี้มีไว้ตั้งขึ้น เป็นไปทางกายวารและวิญาวาร ทวารใด ทวารหนึ่ง ชื่อว่าปาณ์ติบาด บรรดาคุลกธรรมบุตร ๑๐ ประการ นั้น ก็ว่า ปาณะ ในทวาร ปาณติบาด นี้ โดยโพธารได้แง่ สัตว์ โดยปรมิตได้แง่วินทรีย์ ๒ ประการ จริงอยู่ แม้นอรรถกถาดีทุกข์าปราศร ท่านกล่าวไว้ว่า "รูป- ชีวิตนิรีย์ และอรูปชีวิตนิรีย์ ชื่อว่าชีวิตนิรีย์ เมื่ออุปชีวิตนิรีย์ กำเนิดแล้ว แม้อรูปชีวิตนิรีย์ก็ยังจำรร บ เพราะเนื่องกันกับรูป- ชีวิตนิรีย์นั้น [โทษของปาณาติบาต] บรรดาสัตว์มีชีวิตผู้เป็นวันจากคุณ มีสัตว์จริงๆเป็นต้น ปาณ- ติบาดชื่อว่ามีโทษน้อย ในเพราะสัตว์เล็ก ชื่อว่ามีโทษมาก ใน เพราะสัตว์ใหญ๋ เพราะเหตุไร ? เพราะประโยคใหญ่ แม้เมื่อมี ประโยคเสมอกัน ก็ชื่อว่ามีโทษมาก เพราะวัตถุใหญ่ บรรดาสัตว์ ผู้มีกูมีมนุษย์เป็นต้น ปาณาติบาดชื่อว่ามีโทน้อย ในเพราะสัตว์ มีคุณน้อย ชื่อว่ามีโทษมาก ในเพราะสัตว์มีคุณมาก. ก็เมื่อมีสิริระ และคุณเสมอกัน ก็ชื่อว่ามีโทน้อย เพราะกิเลสและความพยายาม อ่อน, ชื่อว่ามีโทนมาก เพราะกิเลสและความพยายามแรงกล้า. [๒๐๐] ในภูฏกาพรหมจารสูตร ท่านกล่าวว่า "พึงทราบความ ที่ปาณติบาดนั่นชื่อว่ามีโทษมาก เพราะปัจจัยทั้งหลาย มีความที่ ๑. ในวิสุทธิมรรกภาค ๑ หน้า ๑๕ อธิบายว่า ชีวิตนิรีย์ มีอันตามเลื่องสหรูปเป็น ลักษณะ ๒. สมนฺ ฏ ๑/๒๕๔.