มังคลัตถ์ที่นี่ เปล เล่ม ๒ บทที่ 198 : หน้า 198/356

ประโยค๖ - มังคลัตถ์ที่นี้เปล เล่ม ๒ - หน้าที่ 198 เทพด่าว่า "ขอบดูจงเกิดขึ้นแก้ข้ามเจ้า." บทว่า ปฐมิติ ความว่า ย่อมถามถูกยังไงอย่างนี้ว่า "บุรเกิดด้วยถูกใชไหม งิ้งมือยืน ? โดยถูกไหม งิ้งมือาย สัน?, และถามดูและป้อมอย่างนี้ว่า "บรรดาอุกข์ ทั้ง ๖ บุรเกิดในดู ไหน และในปีไหน งิ้งมือยืน ? ในดูและปีไหน งิ้งมืออุ้น?" บทว่า อุณฤติ ความว่า เมื่ออธิฤฤติเป็นแล้ว ชื่อว่า อาบใน เพราะดูจ บทว่า คพฤกษ ได้แก่ สัตว์ผู้เกิดในครรภ์. บทว่า อุกกุโม ได้แก่ ความก้าวลำ คือลาคเกิด ย่อมมี, อธิบายว่า ครรภย่อมตั้งในท้อง. ในบทว่า อุกกโม นี้ พึงทราบ ความโดยนัยที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ในบทัตตนาหาสังกุษว่า "ภิกขุ ทั้งหลาย ก็เพราะปัจฉย ๑ อย่างประชุมกันและ สัตว์เกิดในครรภ์ ย่อมก้าวลำ." บทว่า เตน ความว่า ด้วยสัตว์เกิดในครรภ์นั้น มาตรนั่น จึงเป็นหญิงแพ้อง. บทว่า เตน ความว่า ในกาลนั้น ความสิเนหา ในสัตว์ผู้เกิดในท้องของมารดานั้น ย่อมเกิดขึ้น ด้วยเหตุนี้นั่น ท่าน จึงเรียกว่า สุททา. บทว่า เตน ความว่า ด้วยเหตุนี้น มาตรนั่น ท่านจึงเรียกว่าว่า ชนยุติ และ ชนุตติ. บทว่า ถณฤเปิรณ ความว่า ด้วยน้ำมัน กล่าวว่าก็อันอันเกิด ๑. คิมนะ ดูร้อน-เดือน ๖-๗. วสันต์ ดูฝน-เดือน ๔-๕ สรร ดูอุอ้าว- เดือน ๑๐-๑๑ เหมโนด ดูหิมะ=เดือน ๒-๓ สิลิร ดูหนาว=เดือน ๒-๓ สวนดู ดูใบไม้ผลิ=เดือน ๔-๕. ๒. ม. ม. ๑๒/๔๓.