มังคลัตถทีในบททุขะ : หน้า 282/356

ประโยค (4-5) มังคลัตถทีนี้เป็นเปล่า เล่ม ๒ หน้า ๒๘๒ "ผู้นั้นได้ช่วยทำกิจจอันชื่อของเรา," ว่า "คนโน้น ชื่อว่า เป็นญาติของเรา เพราะเป็นผู้น้องกันข้างมาตราหรือข้างบิดา," ว่า "คนโน้นชื่อว่า เป็นมิตร เพราะเป็นผู้สามารถช่วยต้านทาน (เหตุภัยทั้งปวง) ด้วยสามารถถกวามรัก" และว่า "คนโน้น เป็นเพื่อนเล่นผู้ร่วมกันของเรา" พึงให้ คือพึงมอบให้ท่านเพื่อท่านผู้ล่วงลับไปแล้ว มาล่าว่าทุกข์น ทุขะ ดังนี้ก็มี. ในบทว่า ทุขะ นั้น พึงทราบวิราคะดังนี้: สมบัติใด อันเขาพึงให้ เหตุนี้นั้น สมบัติ้นั้นชื่อว่า ทุขะ (สมบัตินั้นเขาพึงให้). สมบัตินั้นพึงให้นัน คืออะไร? คือ ทักขินาเพื่อท่านผู้ล่วงลับไปแล้ว ทักขินั้น ใครพึงให้? อันคุณครูผู้หวรละลิ อธิบายว่า ผู้มากระลึกถึงอปะกระอันทำแล้วในก่อน โดยเช่นว่า "ผู้นั้น ได้ให้สิ่งนี้แก่เรา" เป็นต้น. ก็บว่า อนุสรณ์ นี้ เป็นปฐมวิภาค ตั้งในอรรถแห่ง ตติยวิภาค ดังนี้แห. [๒๘๔] พระสาดา เมื่ออธิษฐานแสดงว่า "ก็สัตว์หล่าใด มัง" แต่เป็นผู้มีทุกข์ มีความร้อนให้และความเศร้าโศก เพราะญาตตายไป เป็นดังนี้ เป็นเบื้องหน้าอุุ่นแหะ ไม่ให้อะไร ๆ เพื่อประโยชน์แก่ญาติ เหล่านั้น, ความร้อนให้และความเศร้าโศกเป็นดังนั้นของสัตว์เหล่านั้น ย่อมเป็นเหตุให้คนอดร้องอย่างเดียวเท่านั้น, ความร้อนให้เป็นต้น นั้น หายปรโยชน์สักหน่อยให้สำเร็จแก่ญาติผู้นั้นไปแล้วไม่" ดังนี้ จึงตรสากามที่ ๑๑ ว่า