การนับและคำศัพท์ในพระพุทธศาสนา : หน้า 306/356

ประโยค ๕ - มังคลิดที่ปิ่นปล เล่ม ๑ - หน้าที่ 306 มีคำโอมสาวกสิขาบนั่นว่า "การนับด้วยการนับมือเข้า เหมือนชนหลายชนมีชนชาวปกิละ (ปุรัช, เปอรัชเชีย) และมิลักษณะ (หัษฎ, กามพิพิม) เป็นคำว่า หัตถฤทธอานนา การนับด้วยสามารถ วิธีมี ๕ เป็นที่สุด ชื่อว่า อัญจักทกนนา การนับประมวล อันเป็น ไปด้วยสามารถวิธีมี ๖ ลบ หร เป็นคำว่า ท่านถือเอาด้วยอาทิตย์ ศัพท์ การนับประมวลนั้น สำหรับผู้ใดคล่องแคล่ว ผู้รับแม้เห็น ต้นไม้ ก็ทราบได้ว่าต้นไม้นี้มีใบประมาณเท่าใด " นอกจากนี้ในรถกถ่องกุดตรนิกายว่า "การนับไม่ขาดสาย ชื่อว่า มุกธา การนับประมวล ชื่อว่า คณนา " มีคำอังคุดตรํกนายนั้นว่า "อีกอย่างหนึ่ง การตั้งสัญญาไว้ที่ ข้อนี้มือก็หลายแล้วนับด้วยปลายนิ้ว ชื่อว่า มุกธา การนับไม่ ขาดสายด้วยสามารถวิธีมี ๓, ๒, ๑ เป็นคำว่า คณนา "" อาทิตย์ว่ากว่า อัญจอทุกทิภ พระอรรถกถาจารย์ได้เข้าไว้ใน อรรถกถาโอมสาวกสิขาบนั่น ก็เพื่อถือเอาการนับประมวล เพราะ การนับประมวลนั้น ไม่ได้มาในพระวินัยแผนกหนึ่ง มรรคานิด ยิ่งดูดให้ศึกษาแต่สีละอาณาโทมัยได้มีประการ ดังกว่าแล้ว ด้วยประการฉะนี้ [จัดการด้วยภริยาที่สมควร] [๗๒๒] ในฐานะที่ ๕ ว่า ปฏิรูปน พิงทราบวินิจฉัยดังนี้