ความสำคัญของการนับในศิลปะและวิธีการศึกษา : หน้า 305/356

ประโยค๔- มั้งลักษณะที่เบนเปล เล่ม ๒- หน้าโ๓๐๕ มาตาฑิดาราว่า บุตรตั้งอยู่ในโอวาทของตนแล้ว จึงให้ศึกษา ศิลปะมิฎฐาระและคุณนาเป็นต้น อันไปตามวงศ์ ก็ความเป็นต่าง ๆ กันแห่งศิลปะ มีฎฐาระและคุณนาเป็นต้น ท่านกล่าวไว้ในคำรำพันอัน จริงอย่างนั้น ท่านกล่าวไว้ในอรรถกถามากทุกขบขันสูตรว่า "การ ตั้งสัญญา" ที่ข้อมั่วมั่วแล้วนับด้วยปลายนิ้วมือ ชื่อว่า มุฑธา การ นับไม่ขาดสาย ชื่อว่า คนนา การนับประมวล (นับรวม) ที่ชนะ ทั้งหลายแหลดูนแล้ว ทราบได้ว่า "ในนามนี้ จักขข้าวปลอกประมาณ เท่านี้" แลดูดัไม่แล้ว ทราบไว้ว่า "ต้นนี้มี จักขมผลประมาณ เท่านี้" แลดูอากาศแล้ว ทราบได้ว่า 'นกในอากาศหลากหลาย จักมี ชื่อประมาณเท่านั้น' ชื่อว่าสังฆยาน." [๒๑] ก็จากาหกขับขันสูตรนั้นว่า "สงบกว่า สงูบ ฉบับความว่า การนับสัญญาโดยยั่ว ๆ เมื่อรำบขันนี้มีข้อฉัน แล้ว เป็น ๑๐๐ เมื่อรำบขันนี้เป็นพันหนึ่ง ดังนี้เป็นต้น แล้วนับ การนับเป็นลำดับไปด้วยวิธีม ๑,๒ เป็นต้นมี ๘ เป็นที่สุด ชื่อว่า อัจฉิกนกลน. การนับเป็นหมวดด้วยวิธีมงวดและคุณเป็นต้น ชื่อว่า ปิณฑกนกล. ด้วยเหตุนี้ พระอรรถกถาจารย์ จึงกล่าวคำ เป็นต้นว่า "เขตตุ โอโลเกตญวา." อรรถกถาโอมาสวาทกสิขาของว่า "การนับด้วยปลายนิ้วมือ ชื่อว่า มุฑธา การนับมีการนับไม่ขาดสายเป็นต้น ชื่อว่า คุณนา." ๑. ป. สุข ๒/๒๔ ๒. อิม ควรเป็น อิธ เหมือนความ ๒ ท่อนข้างต้น แต่ใน อรรถกถานี้ปรากฏเป็น อิม เหมือนกัน จงแปลอย่างนั้น ๓. สมณฺ ๒/๒๘