มูลวาสาและโทษที่เกี่ยวข้อง : หน้า 106/356

ประโยค๕ - มังคลิตที่นี่นเปล เล่ม ๒ - หน้า ๑๐๖ บุคคลผู้ประสงค์จะยังผู้อื่นให้ทราบเรื่องอันไม่จริง โดยความเป็น เรื่องจริง ชื่อว่า มูลวาสา เพราะวิเคราะห์ว่า "คำเท็จ อันบุคคลอ้อม กล่าว คือ ย่อมพูด คำๆนั้นนั่น." ที่ในอภิธรรมแห่งมูลวาสานั้นพึ่ง เห็นสนิทฐานว่า "ท่านกล่าวอีก ๒" ไว้ เพื่อแสดงลักษณะนั้นให้ บริบูรณ์ เพราะลักษณะมูลวาสาในในอีก้อยยังไม่แจ่มแจ้งพอ และเพราะ มีความที่สุภาพที่เป็นศัพท์บอกความที่จะพึงกล่าวให้ลดเคลื่อนไป [โทษของมูลวาสา] มูลวาสานั้น ชื่อว่า มีโทษน้อย เพราะประโยชน์ที่มูลวาทิ- บุคคลสารานน้อย, ชื่อว่า มีโทมมาก เพราะประโยชน์ที่มูลวาทิ- บุคคลสารามาก. อีกอย่างหนึ่ง ชื่อว่า มีโทน้อย เพราะผู้ที่ มูลวาที่บุคคลสาราประโยชน์นั้น มีคนน้อย ชื่อว่ามีโทมาก เพราะผู้นั้นมีคุณมาก ชื่อว่ามีโทน้อย เพราะกลส่อน ชื่อว่า มีโทมาก เพราะกลส่อนแรงกล้า [๒๐๑] อีกษัยหนึ่ง สำหรับพวกอคุตสัจ มูลวาทที่เป็นไป โดยนัยเป็นต้นว่า "ไม่มี" เพราะไม่ประสงค์จะให้ของ ๆ ตน ชื่อว่า มีโทน้อย มูลวาสาที่มูลวานี้บุคคลเป็นพยาน คำว่า เพื่อกล่าวรา ประโยชน์ ชื่อว่า มีโทนมาก. สำหรับพวกบรรพชิต มูลวาทที่ เป็นไปโดยปรกาณยีน เป็นต้นว่า "วันนี้น้ำมันในบ้านไหลไปดูจุด แม่น้ำ" เพราะได้น้ำมันหรือเทนใส่แม่น้ำคนหย่อนแล้ว ประสงค์จะให้ หัวเราะกัน ชื่อว่า มีโทน้อย แต่คนที่ของพวกเธอ ผู้กล่าวสิ่ง ที่ตนได้เห็นนั้นแล โดยนัยเป็นตนว่า "ข้าเจ้าเห็น" ชื่อว่า