วาทะและกรรมในมังคลติ : หน้า 128/356

ประโยค๔ - มังคลติที่นี่น่าปล่อย เล่ม ๒ - หน้าที่ 128 มัญลินนั้นกล่าวอุว่า “สัตว์ทั้งหลาย ไม่มีเหตุ ไม่มีจัง เสร็จ หมองเอง และผ่องใสเอง” ดังนี้ ชื่อว่า ห้ามกรรมและวิบากทั้ง ๒ อย่างนั้น เพราะถ่าว่าไม่มีมังสัทหิวาเป็นปัจจัย ของสังขิต และวิญญัติทั้งหลายดูกรรม วิบาก ย่อมซื่ออันเจ้าทิฏฐิธิปณนั้น ห้ามแล้ว เพราะเมื่อกรรมไม่มี วิบากก็ไม่มี กรรมย่อมชื่อว่า อันเจ้าทิฏฐิอิจฉานั้นห้ามแล้ว เพราะเมื่อวิบากไม่มี กรรมก็ถึงความ เป็นกรรมหาประโยชน์ไม่ได้ บทว่า อตุโต คือ โดยสรูป บทว่า อุทยปุเภทกา ความว่า เพราะวาทังหลายมานบานี โดยความเป็นวาทะแสดง ทิกูติ ๓ อย่างต่างๆ กัน เหตุนัน ทิกูติ ๓ อย่างนั้นเอง ชื่อว่าห้ามกรรมและวิบากทั้ง ๒ ก็ว่า อุทยปุเภทกา นี้ เป็นคำ แสดงเหตุ คำว่า อเหตุกา วเป็นต้น เป็นคำแสดงปฏิญญา จริงอยู่ เจ้าลักโสด เป็นนิตย์ภิภูติ มีวาทว่าขาดศูนย์ เพราะ ห้ามเสียวิบาก เจ้าทิฏฐินัน โดยความ คือคือเป็นอธิริฏภิภูติ เพราะห้ามเสียทั้งกรรม และเป็นอเหตุกาอธิฏิ เพราะห้ามเสีย ซึ่งกรรมและวิบากทั้ง ๒ อย่าง นิยมในเจ้าทิฏฐิ ๒ คนที่เหลือ ถืออย่างนี้เหมือนกัน..” [๒๑๓] เมื่ในภูฏิกนิกเขปกั้นตะ ท่านครับแสดงความว่า ๓ อย่าง ไว้แล้ว จึงกล่าวอีกว่า “วาทะ ๓ อย่างนั้น แปลกันดังนี้คือ ใน วาทะ ๓ ประการนั้น วาทะที่ ๑ ปฏิเสธเหตุแห่งสังสิกสเป็นเครื่อง ผูก และวิสุทธิเป็นเครื่องพัน วาทะที่ ๒ ปฏิเสธธรรม วาทที่ ๓