การเสด็จเยี่ยมของพระราชาและการสนทนาเกี่ยวกับความตาย : หน้า 92/409

อุปฐาก วันหนึ่ง ดีสิสมุนท่าน เสด็จไปเที่ยวย่า ได้ตอกพระเนตร เห็นหมู่มดฝูงใหญ่ ซึ่งเล่นอยู่ด้วยการเล่นตามความคิด (คือความ ความใคร่ของตน) แล้วทูลพระเนตรเห็นแล้ว ดีสิสมุนท่านได้ ทรงมีพระรำพึงดังว่าว่า "ฤๅบอกเหล่านี้มีลักษณะเป็นอาหาร ยังเล่นกัน ได้อย่างนี้ก่อน ส่วนพระสมะเหล่านี้ ฉันโภชนะอันประณีต ใน ราชะถวัลย์แล้ว จำวัดอยู่บที่เทออ่อนอ่อนนุ่ม จักเล่นกันเล่นที่น่า คบใจไม่ดีเท่าหรอ" ดีสิสมุนท่าน เสด็จกลับมาจากป่านั้นแล้ว ได้กราบทุกความรำพึงของตนนี้แต่พระราชา. พระราชาทรงพระดำรว่า "พระคุณธรรมะแรงลงสังในที่มิใช่ฐานะ (มิใช่เหตุ), เอาเถอะ เราจักให้ยานยอมด้วยอุบายอย่างนี้" ในวันหนึ่ง ทรงนำเป็นเหมือน คู่ด้วยเหตุการณ์บางอย่าง แล้วทรงขัดด้วยเรณผวว่า " เธอจงรับ เอาราชสมบัติอัน๑๐ วัน, หลังจากนั้นเราก็มัดเธอเสีย" ดังนี้ แล้วให้รับคำสั่งนั้น. ได้ย่อว่า พระกุมารทรงดำรว่า "ในวันที่ ๓ พระราชาจักให้เขาเราเสีย" ดังนี้ ไม่สรเสนาน ไม่สวย ทั้ง บรรทมก็ไม่หลับ ตามสมควรแก่พระทุกอย่าง ได้มีพระสรีระเศร้าหมอง เป็นอย่างมาก แต่นั้น พระราชสภาสิสมรวันว่า "เธอ เป็นผู้มีรูปรูปร่างเช่นนี้ เพราะเหตุอะไร !" พระกุมารทูลว่า "ขอ เคะ ! เพราะกลัวความตาย." พระราชทรงรับสั่งว่า " เฮ้ย! อันตัวเธอ เองสิ่งเห็นความตายที่ข้าพเจ้าคิดไว้แล้ว หมดสงสัยสิ้นคิด ยัง จะไม่เล่นหรือ ! พวกกิณจ สังเห็นความตายเนื่องด้วยสมาหใจกับเข้า และหายใจออกอยู่ จักเล่นได้อย่างไร ? จำเกิดแต่นั้นมา พระ