ปฐมสมันต์กานนกแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 228 : หน้า 233/409

ประโยค - ปฐมสมันต์กานนกแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 228 คำเป็นที่ตั้งแห่งความละลึกถึงกัน ) เพราะเป็นคำคําที่สมควร และ เพราะเป็นคำคําที่ควรละลึกถึง เพื่อให้ละลึกถึงตลอดกาลแม้นานด้วยดี คือเพื่อให้เป็นไปการณ์วังได้ เหตุเป็นคำอ่อนหวานด้วยอรรถ และพยัญชนะ. อันนี้ ชื่อว่า สัมโมหนียะ เพราะฟังดูเป็นสุข ชื่อว่า สาราณียะ เพราะตามระลึกถึงดูเป็นสุข อีอย่างหนึ่ง ชื่อว่า สัมโมหนียะ เพราะเป็นคำอําบริสุทธิ์ด้วยพยัญชนะ ชื่อว่า สาราณียะ เพราะเป็นคำบริสุทธิ์ด้วยอรรถ ด้วยประการนี้แล. [ อรรถาธิบายสองศพธ์ เอกมนต์ นิสรณ์ ] เวชุฒพรหมนต์ ยังคํออนิ่นเป็นที่ตั้งแห่งความรู้เร้นรึง คือ คำคําที่ตั้งแห่งความละลึกถึงกัน ให้ผ่านไป คือให้บลง ได้แก่ ใหัสิเรงลง ด้วยบรรยายมิใช่อย่างนั้นแล้ว มีความประสงค์จะ ทูลถามถึงประโยชน์ที่เป็นเหตุให้ยนาม จึงนั่งแล้ว ณ ที่ควรส่วนหนึ่ง. คำว่า " เอกมนุช" นี้ เป็นศัพท์แสดงความปลอดลึก (ศัพท์ ว่า " เอกมนุช" นี้เป็นทุติยาวิจิต ลงในอรรถแห่งสติติวิติติด) เหมือนในคำว่าหลายเป็นนิวว่า " พระอันต์และพระอาทิตย์ ย่อม เดินเวียนรอบไปในที่อื่นไม่เสมอ " ดังนี้ เพราะเหตุนี้ ในคำว่า " เอกมนุช นิสิทธิ์ " นี้ พึงเห็นใจความอย่างนี้ว่า "เวชุฒพรหมนต์ นั่งบ่งแล้ว จะชื่อว่า เป็นผู้บ่ง ณ ที่สมควรข้างหนึ่ง โดยประกาศไร้, ถึงแล้วโดยประกาศนั้น." อันนี้ คว้า " เอกมนุช " นั้น เป็นทุติยาวิจิต ลงในอรรถ