ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค (ฉบับสมบูรณ์) - ปฐมสมันตปาสาทิกา แปล ภาค ๑ - หน้า ที่ 203
แม้สังขารโลกนี้ โดยประกอบทั้งปวง คือ :-
" โลก ๑ คือ สรรพสัตว์ ต่างอยู่ได้เพราะอาหาร, โลก ๒ คือ
นาม ๑ รูป ๑, โลก ๓ คือ คำนาม ๓, โลก ๔ คืออาหาร ๔, โลก ๕ คือ
อุปทานนี้ ๕, โลก ๖ คืออายตนะใน ๕, โลก ๗ คือ
วิญญาณภูติ ๓, โลก ๘ คือโลกธรรม ๘, โลก ٩ คือสัตว์วาว ๙,
โลก ๑๐ คืออตนะ ๑๐, โลก ๑๒ คืออายตนะ ๑๒, โลก ๑๘ คือ
ชาตุ ๑๘. "
อันนี้ เพราะพระผู้มีพระภาคเจ้าหดังนั้น ทรงทราบอาสยะ (คือ
ฉันทะเป็นที่มานอน) อนุสัย (คือเลสาที่มาตามนอนอยู่ในสนงน) จริง
(คือความประพฤติ) อภิญญาติ (คืออธิษฐาน) ของเหล่าสัตว์แม้ทั้งปวง,
(และ) ย่อมทรงทราบสัตว์ทั้งหลาย ผู้มีวิสุทธิเป็นสมบัติในใจจักษุ น้อย
ผู้มีวิสุทธิเป็นสมบัติในปัญญาจักษุ เคยมีบ้าง (ผู้มีวิสุทธิอร่อยล้ำ
อากาศดี ผู้มีอการชั่ว ผู้จะพิสูจน์ได้ง่าย ๆ จะพิสูจน์ได้ง่าย ผู้ควร
(จะตรัสรู้) ผู้ไม่ควร (จะตรัสรู้) เพราะฉะนั้นนั้น แม้สัตว์โลกอัน
พระผู้มีพระภาคเจ้าหดังนั้น ทรงรู้แจ้งแล้วโดยประการทั้งปวง,
เหมือนอย่างว่า พระองค์ทรงรู้แจ้งสัตว์โลก ฉันใด, เมื่อโอกาสโลก
(โลกคือแผ่นดิน) ก็ทรงรู้แจ้งแล้ว ฉันนั้น. จริงอยู่นั้น พระผู้มี
พระภาคเจ้าหดังนั้น ได้ทรงรู้แจ้ง คือได้ทรงทราบ ได้แก่ทรงแทง
'ตลอดแล้ว' ซึ่งโลกาธอันไม่มีที่สิ้นสุด ด้วยพระพุทธญาณอันไม่มีที่สิ้นสุด
ตลอดอนันต์อภิวาท อย่างนี้ คือ ‘จักราวหนึ่ง ว่าโดยส่วนยาวและ
\* ข. ปฐ. ๑๓/๑๓๔.