ปฐมสมันตปาสาทิกา แปล ภาค ๑ - หน้า ที่ 203 : หน้า 208/409

ประโยค (ฉบับสมบูรณ์) - ปฐมสมันตปาสาทิกา แปล ภาค ๑ - หน้า ที่ 203 แม้สังขารโลกนี้ โดยประกอบทั้งปวง คือ :- " โลก ๑ คือ สรรพสัตว์ ต่างอยู่ได้เพราะอาหาร, โลก ๒ คือ นาม ๑ รูป ๑, โลก ๓ คือ คำนาม ๓, โลก ๔ คืออาหาร ๔, โลก ๕ คือ อุปทานนี้ ๕, โลก ๖ คืออายตนะใน ๕, โลก ๗ คือ วิญญาณภูติ ๓, โลก ๘ คือโลกธรรม ๘, โลก ٩ คือสัตว์วาว ๙, โลก ๑๐ คืออตนะ ๑๐, โลก ๑๒ คืออายตนะ ๑๒, โลก ๑๘ คือ ชาตุ ๑๘. " อันนี้ เพราะพระผู้มีพระภาคเจ้าหดังนั้น ทรงทราบอาสยะ (คือ ฉันทะเป็นที่มานอน) อนุสัย (คือเลสาที่มาตามนอนอยู่ในสนงน) จริง (คือความประพฤติ) อภิญญาติ (คืออธิษฐาน) ของเหล่าสัตว์แม้ทั้งปวง, (และ) ย่อมทรงทราบสัตว์ทั้งหลาย ผู้มีวิสุทธิเป็นสมบัติในใจจักษุ น้อย ผู้มีวิสุทธิเป็นสมบัติในปัญญาจักษุ เคยมีบ้าง (ผู้มีวิสุทธิอร่อยล้ำ อากาศดี ผู้มีอการชั่ว ผู้จะพิสูจน์ได้ง่าย ๆ จะพิสูจน์ได้ง่าย ผู้ควร (จะตรัสรู้) ผู้ไม่ควร (จะตรัสรู้) เพราะฉะนั้นนั้น แม้สัตว์โลกอัน พระผู้มีพระภาคเจ้าหดังนั้น ทรงรู้แจ้งแล้วโดยประการทั้งปวง, เหมือนอย่างว่า พระองค์ทรงรู้แจ้งสัตว์โลก ฉันใด, เมื่อโอกาสโลก (โลกคือแผ่นดิน) ก็ทรงรู้แจ้งแล้ว ฉันนั้น. จริงอยู่นั้น พระผู้มี พระภาคเจ้าหดังนั้น ได้ทรงรู้แจ้ง คือได้ทรงทราบ ได้แก่ทรงแทง 'ตลอดแล้ว' ซึ่งโลกาธอันไม่มีที่สิ้นสุด ด้วยพระพุทธญาณอันไม่มีที่สิ้นสุด ตลอดอนันต์อภิวาท อย่างนี้ คือ ‘จักราวหนึ่ง ว่าโดยส่วนยาวและ \* ข. ปฐ. ๑๓/๑๓๔.