ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค (ตอน) - ปฐมสมเด็จฯกษัติราชาแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 239
ข้าพเจ้าเล่าใกล้ผิวต่อไป:- สมัคคีรศรีทรามสีกล่าวท่ามกลางสายไม่.
แท้จริง ผู้ใด เป็นผู้วรเพื่อทำสมัคคีรศรีนั้น แต่ไม่ทำ, ผู้นั้น พึง
เป็นผู้ถูกกล่าวว่า " เป็นคนมียุไปไม่มีรส เพราะไม่มีการทำสมัคคีรศรี
นั่น" ส่วนพระผู้มีพระภาคเจ้า ไม่ควรเพื่อทรงทำสมัคคีรศรีนั้น เพราะ
เหตุนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อจะทรงประกาศข้อความที่พระองค์เป็น
ผู้ไม่ควร ในการทำสมัคคีรศรีนั้น จึงได้ตรัสว่า " โน จ โย ย ตุ
สมุหา วาทิก" อธิบายว่า " ท่านมุ่งหมายถึงหฤดู้นใจ จึงกล่าวว่า
เราเป็นคนไม่มีรส เหตุอันนั้น ท่านไม่ควรพูดในเราทเลย."
[ เวรัญฐพรหมนิถากกล่าวพระพุทธเจ้าว่าเป็นผู้ไร้โกะ ]
พราหมณ์ ไม่สามารถจะยกความที่พระผู้มีพระภาคเจ้า เป็นคน
ไม่มีรส ( ขันถว่นอด ) ตามที่ตนประสงค์อย่างนั้น จึงกล่าวคำอื่น
ต่อไปอีกว่า " พระโคดม ผู้เจริญ เป็นผู้ไร้โกะ."
อึ่ง บันฑิตรับทราบคำดำรัสของโยชนา โดยยื่นคำกล่าวแล้วนั้นเหล่า
ในปริยายทั้งปวงในพระบรมฯ นี้ก็กราบทูลใจความตามที่พราหมณ์
มุ่งกล่าวไว้ โดยยื่นคำกล่าวต่อไปนี้ :-
พราหมณ์ สําคัญสามกิจธรรมมีการวาปไหว้หล่าศูนย์ผู้ธูรีญวะ
เป็นต้นนั้นนั่นแล้ว " เป็นสมิคิรศรีในโลก " จึงได้กล่าวว่า
พระผู้มีพระภาคเจ้า " เป็นผู้ไร้โกะ " เพราะความไม่มีสมกิจธรรม
มีการกราบไหว้เป็นต้นนั้น
พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพิจารณเห็นความไม่มีการบิรโกรคด้วย
อำนาจฉันทรา ( ดู ) ของสัตว์ทั้งหลาย ในรูปนมเป็นต้น ใน