ปฐมสัมปดานสาทักษาแปลภาค ๑ : หน้า 222/409

ประโยค - ปฐมสัมปดานสาทักษาแปลภาค ๑ หน้าที่ 217 ความที่แห่งความปรารถนาที่พระองค์ทรงตั้งไว้ เป็นประโยชน์เกิดอุคุลแก่พระองค์ หรือเป็นประโยชน์เกิดอุคุลแก่ผู้อื่นนั่น ๆ สําหรับแล้วอย่างนั้นดีเดียว หรือว่าความเพียร กล่าวคือความพยายามโดยชอบ อันเป็นเหตุแห่งความบังเกิดขึ้นของความเป็นครูแห่งโลกทั้งปวง ก็ทรงมีอยู่เหตุนี้ แม้เพราะพระองค์ทรงประกอบแล้วด้วยคุณธรรมเหล่านี้ ก็เลยพระนามได้ว่า " คาถา " ด้วยอรรถนี้ว่า " ภควา " ทั้งหลายของพระองค์อยู่ ๆ ดังนี้.* ๑) อันนี้ เพราะพระองค์ทรงเป็นผู้อำนวย มีอธิบายว่า " ทรงแจก คือ เปิดเผย แสดงชึ่งธรรมทั้งปวง โดยประเภทมีกุศลเป็นต้น หรือซึ่งธรรมมีกุศลเป็นต้น โดยประเภทมีกุศล อายตนะ ธาตุ ลังจะอินทรีย์ และปัจจจสมุปบาทเป็นต้น หรือซึ่งอธิษสง คือ ทุกข์ ด้วยอรรถว่าเป็นสิ่งบำบัด เป็นสิ่งถูกตุกแต่ง เป็นสิ่งแคะแผก และเป็นสิ่งแปรผัน ซึ่งสมุทัย ด้วยอรรถว่าหอบทุกข์มาให้เป็นต้นเค้า เป็นเครื่องพัวพัน และเป็นเครื่องหน่วงเหนี่ยว ซึ่งโรคร ด้วยอรรถว่า เป็นเครื่องสลัดออก เป็นสภาพงั้น ไม่ดูกุรุงแต่ง และเป็นคนตะ ชินมรรด ด้วยอรรถว่าเป็นธรรมบำออกจากทุกข์ เป็นเหตุ เป็นเครื่อง ชี้ และเป็นความเป็นใหญ่ ด้วยอรรถว่าในเมื่อเราจะเติมพระนามว่า" " วิภัตตา " ก็เลยพระนามได้ว่า " คาถา. " อันนี้ เพราะพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น ทรงฉบ คือทรงสุข หมายความว่า ได้ทรงทำให้มาก ดังนี้พิวิหาร พรมวิหาร และอริยวิหาร ซึ่งกายวจี วจีตวิภา และอุปปวิภา ซึ่งสมุทตามิโมกข์