การสำรวจจักรวาลและพระพุทธคุณ : หน้า 211/409

ประโยค - ปฐมสัมผัสสักทักษาแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 206 [ ขนาดพระจันทร์เป็นต้นประมาณ ๔๕ โยชน์ ] ในโลกธาตุนัน ดวงจันทร์ ( วัดโดยตรงโดยส่วนยาวส่วนกว้าง และส่วนสูง ) ๔๕ โยชน์, ดวงทิศประมาณ ๕๐ โยชน์, ภพจากดวงประมาณหนึ่ง โยชน์, ภพสุร อภิเมถานรก และชมพูทวีปมีประมาณเท่านั้น, อมรโดนานิเวจประมาณ ๗ พันโยชน์, ปุพพวิเทหทวีปก็มิประมาณเท่านั้น, อุตตรภูวิปประมาณ ๙ พันโยชน์, ก็แผ่ ทวีปใหญ่ ๆ ในโลกธาตุนี้ แต่ละทวีป ๆ มีวิลเล็ก ๆ เป็นบริวาร ทวีปละห้าร้อย ๆ จักรวาลหนึ่งแบ่งทั้งหมด มีอาโลกาธุ่งในระหว่างแห่งจักรวาลนั้นเป็นโลกันตริณรถน. " แมโอกาสโลก, ( โลกคือแผ่นดิน ) อันพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น ทรงรู้แจ้งแล้วโดยประการทังปอง ด้วยประการอย่างนี้ พระผู้มีพระภาคนั้นทรงพระนามว่า โลกิฑุ เพราะความทีพระองค์รู้แจ้งโลก โดยประการทั่ววงแม่งดวงจันทร์ด้วยประการนี้. [ อรรถาธิบายพระพุทธคุณว่า อนุตตโร ] บทว่า อนุตตโร ความว่า บุคคลผู้ยิ่งกว่า สือต่าง่อน ไม่มีแก่ พระผู้พระภาคพระองค์นั้น เพราะไม่มีใคร ๆ ที่จะสู้เดียดกับพระองค์ โดยคุณของตน เพราะเหตุนี้ พระองค์จึงทรงพระนามว่า " อนุตตโร " ( ไม่มีผู้ยิ่งกว่า). จริงอย่างนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น ย่อมครองนำโลกทั้งหมด ด้วยพระคุณคือศีลบ้าง ด้วยพระคุณคือสมาธิ บัญญา วิญญาณ วิญญญาณอธิษฐานะบ้าง. พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น