ปฐมสัมปดาสำคัญทะกานปลก ภาค ๑ - หน้า 181 : หน้า 186/409

ประโยค - ปฐมสัมปดาสำคัญทะกานปลก ภาค ๑ - หน้า 181 โดยสมบูรณ์นั้น ก็พึ่งเห็นว่าว่า " ตุมป์ สมย " แปลว่า ในสมบั้น ข้าพเจ้าจักพรรณนาวรรคแห่งบานเหล่านี้ว่า " พุทธโธ ภคว" ดังนี้ เป็นต้นข้างหน้า [ อรรถาธิบายว่าว่า เวภาญฝาย วิรติ ] ก็พึงทราบว่านัจฉัยในว่า " เวภญาย" นี้ ตั้งต่อไปนี้ :- ว่า " เวภาญาย" นี้ เป็นชื่อเมืองใดเมืองหนึ่ง ในเมืองเวภญชานั้น ว่า " เวภญาย" นี้ เป็นสัตว์มีวิฏฐิลในเวภาว่าใกล้. คำว่า " วิภติ" เป็นการแสดงถึงความเป็นผู้พร้อมเพรียงด้วยธรรมเครื่องอยู่ อย่างใดอย่างหนึ่ง บรรดาธรรมเครื่องอยู่คืออธิษฐานวิหาร ทิพพลิหาร พรหมวิหาร และ อธิวิหาร โดยไม่แลบกัน แต่ในที่นี้แสดงถึง การประกอบด้วยอธิษฐานอย่างใดอย่างหนึ่ง บรรดอธิษฐานมีประเภท คือ การยืน การเดิน การนั่ง และการนอน. เพราะฉะนั้น พระผู้ มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ก็ดี เสด็จดำเนินไปก็ดี ประทับนั่งอยู่ก็ดี บรรทมอยู่ก็ดี บ่นิติพึงราบว่า "เสด็จประทับอยู่ทั้งนั้น." จริงอยู่ พระผู้พะภาคเจ้าพระองค์นั้น ทรงบำบัดความลำบากหรือลำบาก อย่างหนึ่ง ด้วยอธิษฐานอีกอย่างหนึ่ง ทรงนั่งคือทรงนั่งอัดภาพให้เป็นไป มิให้ทรุดโทรม เพราะฉะนั้น ท่านจึงเรียกว่า " เสด็จประทับอยู่." [ อรรถาธิบายว่า ว่า นพระญูจินดามูล เป็นต้น ] พึ่งทราบว่านัจฉิมนุมูล นี้ ตั้งต่อไปนี้ :- ยักษ์ชื่อ นพระู ตันสะแดชื่อว่า ปูจินนะ. ทวว่า " มูล" แปลว่า ที่ใกล้ จริงอยู่ มูลคำนี้ ย่อมปรากฎในราเกา ในคำ