ปฐมสัมมาสิกาแปล ภาค ๑ : หน้า 373/409

ประโยค - ปฐมสัมมาสิกาแปล ภาค ๑ หน้าที่ 368 ดำรงอยู่ได้นาน เพราะเหตุนี้ " ดังนี้ ส่วนพระมหาปทุมะ กล่าวว่าไว้ว่า " เหตุการณ์นั้นก็เป็น ของไม่หวั่นแก่พระอรหันต์สาวก ผู้ได้บรรลุสุดยอดแห่งปัญญา ๑๖ อย่าง เลย ส่วนการที่พระอรหันต์สาวก ผู้อยู่ในสถานที่ ยิ่งกับพระสัมมา- สัมพุทธเจ้า ทำการวิจัยิเอง ก็เป็นเช่นกันการ ที่ยังชีพแล้ว กลับชั่วด้วยมือ; เพราะเหตุนี้ พระเดชจึงเข้าไปสู่ถาถาพพระผู้ม- พระภาคเจ้าสิทธิ์เดียว. ดังว่านั้น พระเดชจึงเข้าไปสู่ถาถาพพระผู้ม- ทรงวิสัจชาดคำถามลูกของพระเดชะนั้น จึงสะพระคาถาสื่อว่า " ภควโต จ สารีุปฺต วินปสุตสํ" ดังนี้ คำนั้นมีเนื้อความต้น่นั้น. พระเดช เมื่อจะถามถึงเหตุการณ์ต่อไป จึงได้กราบทูลคำ มีอ่าวว่า " โกณ โก ภนฺเตเหตุ" ( ที่แปลว่า อะไรกันแล เป็นเหตุ พระเจ้า !"). บรรดบทเหล่านั้น ว่า " โกน โก ภนฺเต" เป็นคำถามลูกาคม ถึงเหตุการณ์ ใจความแห่งบทนั้นว่า " เหตุเป็นใจหนอแล พระเจ้า ! คำทั้งสองนี้คือ " เหตุ ปัจจโย" เป็นชื่อแห่งการณี จริงอยู... การ ณ ท่านเรียกว่า " เหตุ" เพราะเป็นเครื่องไหลออก คือเป็นไปใ- แห่งผล ของการณนั้นเพราะผลก])]เพื่อการณนั้นแล้วจึงดำเนิน คือจึง เป็นไปได้ นั่น จึ่งเรียกว่า " ปัจจโย" บทแม้ทั้งสองบทนี้ที่ นั่น ๆ แม้เป็นอันเดียวกันโดยใจความ พระเดชจึงว่าไว้ ด้วย อำนาจแห่งโวหาร และด้วยความละสวยแห่งอ่อยคำ ดังที่กล่าวมา