ปฐมสมุนไพรสักกังแปล ภาค ๑ - ปัจจัยแห่งความเป็นต้น : หน้า 197/409

ประโยค (ตอน) - ปฐมสมุนไพรสักกังแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 192 ปัจจัยแห่งความเป็นต้น. คืออย่างไร. คือว่า คนบางคนในโลกนี้ถือว่า " จักรภิโลกาม" ย่อมประพฤติจิตด้วยกาย ประพฤติจิตด้วยวาจา ประพฤติจิตด้วยใจ เพราะกามปานเป็นปัจจัย เพราะความเต็มรอบแห่งทุกข์ เขาอ้อมเกิดในอวย. กรรมเป็นเหตุเกิดในอวยนั้นของบุคคลนั้น เป็นกรรมภูมิ, ความเกิดขึ้นแห่งชั้นทั้งหลาย เป็นชาติ, ความแก่ห่อม เป็นซรา, ความแตกทำลาย เป็นธรณะ. อีกคนหนึ่งคิดว่า " จักเสวยสมบัติในสวรรค์" ประพฤติจิตด้วยอย่างนั้นเหมือนกัน เพราะความบริบูรณ์แห่งสุรัจ เขาอ้อมเกิดในสวรรค์." คำว่า " กรรมเป็นเหตุเกิดในสวรรค์นั้นของเขา เป็นกรรมภูมิเป็นต้น" ก็มีนิยามเหมือนกันนั้น. ส่วนอีกคนหนึ่งคิดว่า " จักเสวยสมบัติในพรหมโลก" ย่อมเจิมเมตตา เจริญธาร มุทิต อุเบกขา เพราะกามูปภาพเป็นปัจจัย เขาอ้อมเกิดในพรหมโลก เพราะความบริบูรณ์แห่งวานวา. คำว่า " กรรมเป็นเหตุเกิดในพรหมโลกนั้นของเขา เป็นกรรมภูมิเป็นต้น" ก็มีนิยามเหมือนกันนั้น. อีกคนหนึ่งคิดว่า " จักเสวยสมบัติในอรูปภาพ" จินเจริญสมบัติทั้งหลายมืออากาสบาณฉฬตนะเป็นต้น อย่างนั้นนั้นแหละ เพราะความบริบูรณ์แห่งกภาวา เขาอ้อมเกิดในอรูปภาพนั้น ๆ. กรรมเป็นเหตุเกิดในอรูปภาพนั้นของเขา เป็นกรรมภูมิ, ขันธ์ทั้งหลายที่เกิดแต่กรรม เป็นอุปาปักขภ, ความเกิดแห่งบันธร ทั้งหลาย เป็นชาติ, ความแก่ห่อม เป็นซรา, ความแตกทำลาย เป็นมรณะแล. ในโยชนาทั้งหลาย แม้มีอุปาทานที่เหลือเป็นมูล ก็ฉันนี้.