ปฐมสมุนไพรคำแปล ภาค ๑ : หน้า 286/409

ประโยค(ค) - ปฐมสมุนไพรคำแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 281 ข้าพเจ้ากล่าวไว้แล้ วในวรรณนาศาสตร์ปฐมสูตร ในอรรถกถามุขิมิกานันแล บรรดาธรรมในตริตามนั้น สติและสัมปชัญญะนี้ถือเยี่ยยั่งยืนใน ามก่อน ๆ โดยแท้ เพราะว่า แม้คุณชาติพึงอุบจา ย่อมไม่ สำเร็จแก่พระ โควาจ ผู้มีสติทรง ไม่มีสัมปชัญญะ จะกล่าวไป ถึงอัปปนา ถึงกระนั้น เพราะความที่ความมานะเหล่านั้นหยาบ การดำเนิน ไปของจิตถึงมีความสะดวก เหมือนการดำเนินไปบนภาคพื้นของ บรรดานั้น กิเลสและสัมปชัญญะในานเหล่านั้น จึงจไม้ ปรากฏชัด ก็เพราะความที่ผ่านมาเละละเอียด เพราะลองคดีที่หยาบ ได้ การดำเนินไปของจิต อันคล้ายแห่งสัมปชัญญะก้ามแล้ว ทีเดียว จำปรานา เหมือนการเดินใกล้คันมีโบของบรรุะน้น เพราะเหตุนี้ จึงตรัสไว้ในอติยานนี้ดีเือียว ยังมีข้อที่จะพึงกล่าว่าเพิ่ม เติมอีกสักเล็กน้อย นักปราชญ์พึงทราบสนิทฐาน อันนี้ว่า สโต จ สมปุราน ที่พระผู้พระภาคตรัสไว้ในอติยานนี้นั่น ก็เพื่อแสดง เนื่องความพิเศษนี้ว่า "ลูกโคที่ติดแม่โค ถูกพรากจากแม่โค เมื่อไม่ค่อยควบคุมไว้ ย่อมเข้าแม่โคอันเองฉันใด ความสุขใน ติยานนี้ก็ฉันนั้น ถูกพรากจากปิดแล้ว ความสุขนั้นเมื่อไม่คอยควบคุม คุมด้วยเครื่องคุมคามคือสัมปชัญญะ พึงเข้าเท็อทีเดียว พึงเป็นสุขที่สัมปชัญญะด้วยปีติ้นเอง ถึงแม้ว่าสัตว์ทั้งหลายผูมก้น น่าในความสุข และความสุขนี้ก็เป็นสุขหวานัยดัง เพราะไม่มีสุขย่อม ไปกว่านั้น แต่ความไม่กำนดนัดนักในความสุข ย่อมมีในตติยาน