คำอธิบายเกี่ยวกับมานะและอธรา่วา : หน้า 271/409

ประโยค(คำ) - ปฐมสมุนไพสถาณแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 266 คัมภีร์วิภังค์นั้น พึงเห็นเหมือนอย่างนี้แล. [ถามย่อมเผผลาญธรรมที่เป็นข้าศึก] บทว่า ปฐม คือเป็นที่แรก เพราะเป็นลำดับแห่งการคำนวณ. ถามนี้ ข้อว่า ที่แรก เพราะอธรา่วา พระโลภวาจบรรลุเป็น ครั้งแรก. คุณธรรม สูตรว่า มานะเพราะอธรา่วา เผธรรมที่เป็น ข้าศึก (มีวิริยะเป็นต้น). พระโลภทั้งหลาย ย่อมแผ่อ (ธรรมที่เป็น ข้าศึกมีวิริยะเป็นต้น) ด้วยบทนี้ แม้เพราะเหตุนี้ จึงชื่อว่า มานะ อธรา่วา " พระโลภทั้งหลาย ย่อมแผ่อธรรมที่เป็นข้าศึก หรืออธรา่วาดึงโคจร ( คืออารมณ์สำหรับหน่วงมิคสันเป็นต้น). " อีก อย่างหนึ่ง ชื่อว่า มานะ เพราะอธรา่วา เพ่ง คือเข้าไปเพ่งอารมณ์ นั้นเสียเอง. เพราะเหตุนี้น่ะแล มานะนั้น ท่านจึงเรียกว่า " มีอ้อน เข้าไปแห่งเป็นลักษณะ :." [ถามมี ๒ นัย] ถามนี้นั้น มีอยู่ ๒ อย่างคือ อารมณูปนิชฌาน (เข้าไปเพ่ง อารมณ์) ลักษณูปนิชฌาน (เข้าไปเพ่งลักษณะ). บรรดา ถามทั้ง ๒ นั้น สมัยดี ๕ พร้อมด้วยอุปจาร ท่านเรียกว่า " อารมณูปนิชฌาน. " ถามว่า " เพราะเหตุไร ? " แก้ว่า " เพราะเข้าไปเพ่งอารมณ์คือสีสน. " วิธีสนามรรถและผล ท่านเรียกว่า " ลักษณูปนิชฌาน. " ถามว่า " เพราะเหตุไร ? "