การศึกษาเกี่ยวกับวิจารในจิตและอารมณ์ : หน้า 268/409

ประโยค (ตอน) - ปฐมส่วนปาตาสังกัปปาแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 263 มีอันนำมาซึ่งจิตในอารมณ์เป็นปัจจุบัน ความตรงชื่อว่า วิจาร ท่านอธิบายว่า " การที่จิตท่องเที่ยวเรือไป. " วิจารนั้น มีกรมคล้ำ อารมณ์เป็นลักษณะ มีอันประกอบเนือง ๆ ซึ่งสหชาตธรรมในอารมณ์นั้นเป็นรส มีการตามผูกพันธ์ ซึ่งเป็นสภาพธรรมในอารมณ์นั้นเป็นรส มีการตามผูกพันธ์นั้นเป็นปัจจัยในอารมณ์นั้นเป็นรส มีการบ่ำ ( หรือสั่นสะเทือน ) เป็นความไหวตัวของจิต ( ในเวลาที่เกิดความคิดขึ้นครั้งแรก ) ดูกร กระเพื่อมของนก ซึ่งต้องการบีบขึ้นไปในอากาศ และดูกร โผลงตรงดอกบัวหลวงของแมลงผึ้ง ซึ่งมีใจด่งอยู่ที่กลิ่น วิจาร มีความเป็นไปสงบ มีใจความไหวตัวอย่างแรงของจิต ดูกรกองปีนของนกซึ่งบินไปแล้วในอากาศ และดูกรบิ่นร่อนอยู่ในส่วนเนื่องบนดอกบัวหลวงของแมลงผึ้ง ซึ่งโผลงข้างหน้าสูดออกมาวงวลสามนั้น ส่วนความแปลกกันแห่งวัดวิจารเหล่านั้น จจะปรากฏในปฐมบานและทุกข์บาน อนึ่ง ย่อมเป็นไปกับด้วยวิจารนิ และด้วยวิจารนี้ คุดต้นไม้ ย่อมเป็นไปด้วยดอกและผลนะนั้น เพราะฉะนั้น อนานี้ พระผู้พระภาคเจ้า จึ่งตรัสว่า " เป็นไปกับด้วยวิจาร"