การอธิบายหมู่ใหญ่และสิกขาบทในพระพุทธศาสนา : หน้า 394/409

ประโยค - ปฐมสมันดาปาสกาทาแปล ภาค ๑ หน้า 389 เป็นหมู่ใหญ่ เล็ดด้วยลากก็ได้ อธิบายว่า " ถึงความเป็นหมู่ ประเสริฐ และความเป็นหมู่ใหญ่ด้วยลาก. " จริงอยู่ สูงยิ่งไม่ถึง ความเป็นหมู่ใหญ่เนื่องด้วยลากเพียงใด อาสวธรรมอธิษฐานลาก ยังไม่เกิดขึ้นเพียงนั้น. แต่เมื่อถึงแล้ว ย่อมเกิดขึ้น. ที่นั้น พระ ศาสดา ย่อมทรงบัญญัติสิกขาบทว่า " อนึ่ง ภินฺทูด พิงให้ของ ควรเคียง หรือของควรบริโภค ด้วยมือของตนเองเวลก็ดี แก่ ปริพาชกดีๆ แก่ปริพาชกดีๆ ภิกขู่นั้นต้องปจิตดี." จริงอยู่ สิกขาบทนี้ พระผู้พระภาค ทรงบัญญัติ เพราะสงเคราะห์ความเป็น หมู่ใหญ่เล็ดด้วยลาก. บทว่า " พาหุลจอมฤทธิ" มีความว่า ความที่พาหุลจะเป็น คุณใหญ่. จริงอยู่ สูงยิ่งไม่ถึงความที่พาหุลจะเป็นคุณใหญ่เพียงใด อาสวธรรมก็ ยังไม่เกิดขึ้นเพียงนั้น. แต่เมื่อถึงความที่พาหุ- ลํจะเป็นคุณใหญ่ แล้วย่อมเกิดขึ้น เพราะเหตุว่า บุคคลทั้งหลายเรียน พุทธวจนทำนิยายหน่งบ้าง สองนิยายบ้าง ฯ ฯ หน้านิกายบ้างแล้ว เมื่อใครร่ำรวยโดยไม่แขงคาย เที่ยงตรงด้วยสร้อยแล้ว ย่อมแสดงง สติคุณสนานอธรรมน้อมวัดลื่น. ที่นั้น พระศาสดา ย่อมทรงบัญญัติ สิกขาบท โดยนัยเป็นคำว่า " อนึ่ง ภินฺทูด พิงกล่าวอย่างนี้ว่า ข้าเจ้ารู้ว่าถึงธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงแล้วอย่างนั้น ฯ ฯ ถ้าแม้นสมุทธทุกพิงกล่าวอย่างนี้ใช่รึ" พระผู้พระภาค ครั้นทรง แสดงความไม่อดและกาลเกิดขึ้นแห่งธรรมทั้งหลาย อันเป็นที่ตั้งแห่ง อาสะอย่างนี้แล้ว เมื่อจะทรงแสดงความไม่มีแห่งอาสวณิธรรม