ความหมายของพระสาริฐตร : หน้า 372/409

ประโยค) - ปฐมสัมปทานาแก้ภาค ๑ หน้า 367 เรื่องปัญหาของพระสาริฐตร บัดนี้ ท่านพระอุบาทส เมื่อจะแสดงการที่พระสาริฐตรเผาะเกิด ความจำพิง ที่ปรุงสุงสุขด้วยสัญญาบ เพื่อแสดงนานตั้งแต่ดำเนิน แห่งการทรงบัญญัติพระวินัย จึงได้กล่าวว่า คำว่า " อด โญ อายสมโต สาริฐฤๅสุด " ดังนี้. บัดนี้ บรรดาเทพ่านนั้น บทว่า " โหตถสุด " แปลว่า " ไปแล้วในที่ สัง" . บทว่า ปฏิสันนาส แปลว่า " หลักเรืองอยู่ คือนิ้วความเป็นผู้ โดดเดี่ยว. " บทว่า เกตุเมธน คำว่า " บรรดาพระพุทธเจ้าทั้งหลาย มี พระวิปัสสนิเต็ม ที่สืบๆ ไปแล้ว ของพระพุทธเจ้าจะองค์ไปไหน? " พระมธุรชื่อว่าดำอยู่บน น เพราะอธว่า พระมธุรนี้ดำรง อยู่ตลอดกาลนาน หรือมีภารดำรงอยู่บน คำที่ยังเหลือในบทว่า " อต โญ อายสมโต " เป็นดังนี้ มีความเฉพาะบทนี้ทั้งนั้น. บทว่า " ก็พระเกษะ ไม่สามารถจะวิจฉฉิวความเปริตของตนนี้ ด้วยตนเองหรือ? " ข้าพเจ้า จะกล่าวเฉลยต่อไป:- พระเกษะ ทั้งสามารถ ทั้งไม่ สามารถ จริงอยู่ พระสาริฐตรเถรนี้ ย่อมสามารถวิจฉฉายเหตุมี ประมาณนี้ได้ คือ " ธรรมดาสถานของพระพุทธเจ้ากล่านี้ดำรงอยู่ ไม่ได้นาน, ของพระพุทธเจ้าเหล่านี้ ดำรงอยู่ได้นาน " แต่ท่าน ไม่สามารถจะวินิจฉัยเหตุนี้ว่า " สถานดำรงอยู่ไม่ได้แน่ เพราะเหตุนี้