พระพุทธคุณและปฐมสัมมนาปาฐกถาแปล : หน้า 216/409

ประโยค(ก) - ปฐมสัมมนาปาฐกถาแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 211 เกี่ยวไป, เมื่อนำพระองค์กำลังฟังธรรมของพระองค์อยู่ คนนึงโผล่ ได้มาข้างพระองค์ แล้ว: " พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงธรรมแต่มั่นทุกเทวุปุตรนั้นแล้ว. สัตว่านำรนแปลหมื่นสีพัน ได้บรรลุธรรม. ฝ่ายเทวปุตรก็ตรึงอยู่ในพระโสดาปัตติผล ได้ทำการแผ่เมตตามทุกทีหลีกไปและ. [ อรรถาธิบายพระพุทธคุณว่า ทุพโภ ] ก็พระผู้มีพระภาคเจ้า ทรงพระนามว่า ทุพโภ ด้วยอำนาจพระญาณอันเกิดในที่สุดแห่งวิปัสสนา เพราะขื่นชื่อว่า เขยษธรรมอะไร ๆ ที่มีอยู่ทั้งหมด อันพระองค์ศัตรูรู้แล้ว. อีกอย่างหนึ่ง เพราะพระองค์ศัตรูรู้แล้ว ด้วยพระองค์ค่ำบ้าง ทางยังสัตว์เหล่านี้ให้ศัตรูบ้าง, ฉะนั้น พระองค์จึงทรงพระนามว่า ทุพโภ เพราะศัตรูจะต้องลำบาก ทรงพระนามว่า ทุพโภ เพราะทรงยังประชาสัตว์ให้ศัตรู". ดังนี้. [ อรรถาธิบายพระพุทธคุณว่า ภคว ] * คำว่า ภควา นี้เป็นคำร้องเรียกพระองค์ ด้วยความเป็นผู้ ๑. ชู นิทาน ๒/๘๕-๘๐. ๒. ชู. ชู. ๑๓/๒๑. ชู. ปฏิ. ๑๓/๒๑. *องค์การศึกษาแผนกาบล แปลสอบในสนามหลวง พ.ศ. ๒๕๔๗-๒๕๔๘.