ปฐมสมันตปาสาทิกาแปล ภาค ๑ : หน้า 306/409

ประโยค - ปฐมสมันตปาสาทิกาแปล ภาค ๑ หน้า ๑ [ อรรถาธิบายเรื่องเกี่ยวกับ ] อันนี้ ในบทว่า "อนุเกฏิ ล้วงภุฏกัป" เป็นต้น พึงทราบว่า "กับที่กำลังสืบลง สืบว่ากำลังภุฏกัป กับที่กำลังจริงอยู่ ชื่อ วิภัคภัป" บรรดาสงัภฏกัปและวิภัคภัปทั้ง ๒ นั้น สงัภฏกัปกับ ชื่อว่าเป็นอันท่านถือต่อแล้วด้วยสงัภฏกัป เพราะสงัภฏกัปเป็นมูลเกยมแห่งสงัภฏกัปนั้น และวิภัคภัปยก็ เป็นอันท่านถือต่อแล้วด้วยวิภัคภัป. จริงอยู่ เมือถือเช่นนั้น กับทั้งหลาย ที่พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสไว้ว่า "ดูเอนภิุณททั้งหลาย ! อย่าไย่กับ ๕ อย่างเหล่านี้, ๕ อย่างเป็นไฉน ? คือสงัภฏกัป ๑ สงัภฏกัป ๒ วิภัคภัป ๓." ทั้งหมด ย่อมเป็นอันท่านถือต่อแล้ว. บรรดาสงัภฏกัปนี้ สงัภฏกัปมี ๓ คือ แทสังสภกัป (คือ กัปที่พินาถ ไป เพราะไฟ) อาไปสังวัฎกัป (คือกัปที่พินาถ ไป เพราะนํา) วาไปสังวัฎกัป (คือกัปที่พินาถ ไป เพราะลม)๑. เขตแดนแห่งสงัภฏกัปนี้ ๓ คือ ชั้นอากาสสระ ชั้นสุกกินทะ ๑ ชั้นเวหผล ๓. ในกาลใด กับย่อมพินาถไปเพราะไฟ, ในกาลนั้นโลกย่อมถูกไฟเผา ภายได้ดังแต่ชั้นอากาสสระลงาม ในกาลใด กับ ย่อมพินาถไปเพราะนํา, ในกาลนั้น โลกย่อมถูกน้ำลวกให้หมดไป ภายได้ดังแต่ชั้นสุกกินทะลงาม. ในกาลใด กับ ย่อมพินาถไปเพราะลม, ในกาลนั้น โลกย่อมถูกลมพัดให้กระจายไป ภาย