ปฐมสัมมนาปากกาแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 221 : หน้า 226/409

ประโยค(ต) - ปฐมสัมมนาปากกาแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 221 [ อรรถาธิบาย สย สัพเพเป็นต้น ] อันนี้ ในคำว่า " สย สัณญา ลุวิญฺญา ปวาเทติ " นี้ พึงทราบไว้นิจฉันต์ดังนี้ : บทว่า สย ได้แปลว่า ด้วยพระองค์เอง สย สัพเพนี้ เป็นสัพพัม ใจความที่คนอื่นจะพึงนำไปหมายได้ บทว่า อภิญฺญา ความว่า ทรงรู้ ด้วยความรู้ยิ่ง คือด้วยพระญาณอันยิ่ง บทว่า สัณญา คือทรงทำ ให้ประจักษ์ ด้วยบทว่า สัณฺญตวา นั้น เป็นอันท่านทำการห้ามสงิสมิ การอนุบาลเป็นต้นเสีย บทว่า ปวาเทติ ความว่า คือทรงยังหมู่สัตว์ ให้ตรัสรู้ คือให้รู้ ได้แก๋ ทรงประกาศให้รู้ [ พระธรรมงามในเบื้องต้นท่านกลางและที่สุด ] ข้อว่า โส ธมฺม เทสติ อภิณุทยา น ปเป ๑ ปริโยเนา- กลฺยาณํ มืิอธิบายว่า " พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น แม้ต้องสะสุข อันเกิดแล้วเว็จอย่างยอดเยี่ยมแล้ว ทรงแสดงธรรมอยู่ ก็เพราะทรง อาศัยความภูมิในสัตว์ทั้งหลาย. ก็แต่พระองค์เมื่อทรงแสดงธรรมนัน จะน้อยหรือมากคาถา ทรงแสดงครบวันทั้ง ๓ ประการ มีความงามใน เบื้องต้นเป็นอาทิเช่นนั้น." คืออย่างไร ? คืออย่างนี้ ความพิสาร์ว่า แม่พระคาถาเดียว มีความงามในเบื้องต้น ด้วยบทที่แรก มีความ งามในท่านกลาง ด้วยบทที่สองและที่สาม มีความงามในที่สุด ด้วย บทที่สุด เพราะพระธรรมมีความงามรอบด้าน พระสูตรมีคุณธรรม เดียว มีความงามในเบื้องต้นด้วยคำินทาน, มีความงามในที่สุดด้วย คำินทาน, มีความงามในท่ามกลางด้วยคำที่เหลือ พระสูตรที่มีอุณฺนภูมิ