ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 66
ก็ไม่ควรขยาย ส่วนคำบาลีที่กล่าวว่า " ภิกษุมีใจสหรคต ด้วยเมตตา
แผ่ไปตลอดทิศ ๑ " ดังนี้เป็นอาทินั้นท่านกล่าวด้วยอำนาจการจำกัด
(เขตสัตว์เป็นอารมณ์ ) แท้จริง พระโยคาวจรผู้จำกัดเอาสัตว์ทั้งหลาย
ในทิศ ๑ ภาวนา (เมตตา) ไปโดยลำดับ (หมู่) เช่น วัดหนึ่ง สองวัด
(นั่นแหละ ) พระบาลีเรียกว่า " ผู้.. แผ่ไปตลอดทิศ ๑ " หาใช่ขยาย
นิมิตไม่ ด้วยปฏิภาคนิมิตซึ่งพระโยคาวจรควรทำให้เจริญนั่น หามี
ในพรหมวิหารภาวนานั้นไม่ ส่วนความเป็นปริตตามรมณ์ และอัปป
มาณารมณ์ในพรหมวิหารนี้ ก็พึงทราบว่า เนื่องด้วยจำกัด ( เขตสัตว์
เป็นอารมณ์ ) นั่นเอง
แม้ในอารมณ์แห่ง อรูปทั้งหลาย อากาศก็ไม่ควรขยาย เพราะ
ทำให้กสิณเพิก แท้จริง อากาศนั้น จะต้อง มนสิการก็เนื่องด้วยการ
เลิกกสิณเท่านั้น เมื่อทำให้เจริญมากไปกว่านั้น ก็หามีผลอะไรๆ ไม่
วิญญาณ ก็ไม่ควรขยาย เพราะเป็นสภาวธรรม แท้จริง ใครๆ ก็
ไม่อาจทำสภาวธรรมให้เจริญได้ การหายไปแห่งวิญญาณก็ไม่ควรขยาย
เพราะก็เป็นแต่เพียงความไม่มี ( ปรากฏ) แห่งวิญญาณ อารมณ์แห่ง
เนวสัญญานาสัญญายตนะ ก็ไม่ควรขยาย เพราะเป็นสภาวธรรม
เหมือนกัน
* มหาฎีกาว่า พรหมวิหารที่จำกัดสัตว์เป็นอารมณ์ จำนวนเล็กน้อย ก็เป็น
ปริตตามรมณ์ ถ้าขยายเขตสัตว์เป็นอารมณ์มากออกไป (จนไม่มีสิ้นสุด) ก็เป็น
อัปปมาณารมณ์