วิสุทธิมรรคแปล: การจำกัดอารมณ์ในพรหมวิหาร : หน้า 68/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 66 ก็ไม่ควรขยาย ส่วนคำบาลีที่กล่าวว่า " ภิกษุมีใจสหรคต ด้วยเมตตา แผ่ไปตลอดทิศ ๑ " ดังนี้เป็นอาทินั้นท่านกล่าวด้วยอำนาจการจำกัด (เขตสัตว์เป็นอารมณ์ ) แท้จริง พระโยคาวจรผู้จำกัดเอาสัตว์ทั้งหลาย ในทิศ ๑ ภาวนา (เมตตา) ไปโดยลำดับ (หมู่) เช่น วัดหนึ่ง สองวัด (นั่นแหละ ) พระบาลีเรียกว่า " ผู้.. แผ่ไปตลอดทิศ ๑ " หาใช่ขยาย นิมิตไม่ ด้วยปฏิภาคนิมิตซึ่งพระโยคาวจรควรทำให้เจริญนั่น หามี ในพรหมวิหารภาวนานั้นไม่ ส่วนความเป็นปริตตามรมณ์ และอัปป มาณารมณ์ในพรหมวิหารนี้ ก็พึงทราบว่า เนื่องด้วยจำกัด ( เขตสัตว์ เป็นอารมณ์ ) นั่นเอง แม้ในอารมณ์แห่ง อรูปทั้งหลาย อากาศก็ไม่ควรขยาย เพราะ ทำให้กสิณเพิก แท้จริง อากาศนั้น จะต้อง มนสิการก็เนื่องด้วยการ เลิกกสิณเท่านั้น เมื่อทำให้เจริญมากไปกว่านั้น ก็หามีผลอะไรๆ ไม่ วิญญาณ ก็ไม่ควรขยาย เพราะเป็นสภาวธรรม แท้จริง ใครๆ ก็ ไม่อาจทำสภาวธรรมให้เจริญได้ การหายไปแห่งวิญญาณก็ไม่ควรขยาย เพราะก็เป็นแต่เพียงความไม่มี ( ปรากฏ) แห่งวิญญาณ อารมณ์แห่ง เนวสัญญานาสัญญายตนะ ก็ไม่ควรขยาย เพราะเป็นสภาวธรรม เหมือนกัน * มหาฎีกาว่า พรหมวิหารที่จำกัดสัตว์เป็นอารมณ์ จำนวนเล็กน้อย ก็เป็น ปริตตามรมณ์ ถ้าขยายเขตสัตว์เป็นอารมณ์มากออกไป (จนไม่มีสิ้นสุด) ก็เป็น อัปปมาณารมณ์