วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - การสังฆานุสสติ : หน้า 308/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 306 องชาวโลกทั้งปวงฉันนั้น แท้ พระสงฆ์ก็เป็นที่เพาะปลูกบุญทั้งหลายของชาวโ จริง เพราะอาศัยพระสงฆ์ บุญทั้งหลายอันเป็นเครื่องบันดาลประโยชน์ เกื้อกูล และความสุขนานาประการของชาวโลกจึงได้งอกขึ้น เพราะ เหตุนั้นพระสงฆ์จึงชื่อว่าเป็นนาบุญของโลก ไม่มีนาอื่นยิ่งกว่า แล [สังฆานุสสติฌาน] เมื่อพระโยคาวจรระลึกถึงพระสังฆคุณทั้งหลาย อันต่างโดยคุณ มีความเป็นผู้ปฏิบัติดีเป็นต้น ดังกล่าวมาฉะนี้อยู่ในสมัยนั้นจิต (ของ เธอ ) ย่อมไม่เป็นจิตที่ราคะกลุ้มรุม ไม่เป็นจิตที่โทสะกลุ้มรุม ไม่เป็น จิตที่โมหะกลุ้มรุมเลยทีเดียวในสมัยนั้น จิตของเธอย่อมเป็นจิต ดำเนินไปตรงแนวปรารภพระสงฆ์แล องค์ฌานทั้งหลายย่อมเกิดขึ้นใน ขณะเดียวกันแก่เธอผู้ข่มนิวรณ์ได้แล้วโดยนัยก่อน ( ที่กล่าวในพุท- ธานุสสติ ) นั่นแล แต่เพราะความที่พระสังฆคุณทั้งหลายเป็นอารมณ์ ลึกซึ้ง หรือเพราะความที่จิตน้อมไปในการระลึกถึงพระคุณมีประการ ต่างๆ ฌานนี้จึงเป็นฌานที่ไม่ถึงอัปปนา ถึงเพียงอุปจารเท่านั้น (และ) ฌานนี้นั้น ก็ถึงซึ่งความนับ (ชื่อ) ว่า สังฆานุสสตินั่นเอง เพราะเป็นฌานที่เกิดขึ้นด้วยอำนาจการระลึกถึงพระสังฆคุณ [อานิสงส์เจริญสังฆานุสสติ ก็แลภิกษุผู้ประกอบเนืองๆ ซึ่งสังฆานุสสตินี้ ย่อมเป็นผู้มีความ เคารพยำเกรงในพระสงฆ์ ได้ความไพบูลแห่งคุณมีศรัทธาเป็นอาทิ ด. ปุญญักเขตต์ นี้ มหาฎีกาท่านแนะให้แปลว่า "เป็นดุจนาบุญ" (โดยวิเคราะห์ไว้ว่า เขตต์ วิย เขตต์ ปุญญาน เขตต์ ปุญญักเขตต์)