วิธีดูอสุภตามอรรถกถา : หน้า 215/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 213 [วิธีไปดูอสุภตามนัยอรรถกถา] เพราะเหตุนั้น พระโยคาวจรผู้ได้บอกแก่ภิกษุมีประการดังกล่าว แล้ว เกิดความจำนงยิ่งในอันจะดูอสุภนิมิตจึงยังปีติโสมนัสให้เกิดขึ้น ไป (ดู) โดยวิธีที่ท่านกล่าวไว้ในอรรถกถาทั้งหลาย (ให้) เหมือน กษัตริย์เกิดปีติโสมนัสเสด็จไปสู่สถานที่อภิเษก เหมือนผู้จะบูชายัญ เกิดปีติโสมนัสไปสู่โรงบูชายัญ หรืออนึ่ง เหมือนคนไม่มีทรัพย์เกิดปีติ โสมนัสไปสู่ที่ตั้งขุมทรัพย์ฉะนั้นเถิด จริงอยู่ คำ (ต่อไป) นี้ ท่าน กล่าวไว้ (ในอรรถกถา ) ว่า " ภิกษุเมื่อจะขึ้นเอาอสุภนิมิตชนิดอุทธุ มาตกะ ย่อมไปผู้เดียว ไม่ (ต้อง) มีสหาย มีสติตั้งมั่น ไม่หลงลืม มี อินทรีย์ทั้งหลายอยู่กับตัว ( คือสำรวม ) มีความคิดไม่ไปนอกตัว ( คือ ไม่คิดกลัวอะไรไปต่างๆ ) พิจารณาดูทางไปมาไว้ อสุภนิมิตชนิด อุทธุมาตกะมีทอดอยู่ที่แห่งใด เธอย่อมทำก้อนหินก็ดี จอมปลวกก็ดี ไม้ต้นก็ดี ไม้กอก็ดี ไม้เถาก็ดี (อันมีอยู่ ในที่แห่งนั้น ให้เป็นนิมิต ร่วม ย่อมทำ ( วัตถุนั้นๆ ) ให้เป็นอารมณ์ร่วม ครั้นทำ (วัตถุนั้นๆ) ให้เป็นนิมิตร่วมแล้ว ทำ ( วัตถุนั้นๆ) ให้เป็นอารมณ์ร่วมแล้ว จึง เข้าไปกำหนดอุทธุมาตกอสุภนิมิตตามความที่มันเป็นของมันเอง ( โดย อาการ ๑๑ คือ ) โดยสีกายบ้าง โดยเพศบ้างโดยสัณฐานบ้าง โดย ทิศบ้าง โดยโอกาสบ้าง โดยตัดตอนบ้าง (และ) โดยที่ต่อ โดยช่อง โดยที่เว้า โดยที่นูน โดยรอบตัว เธอย่อมทำนิมิตนั้นให้เป็นสิ่งที่ ถือเอาไว้อย่างดีแล้ว ย่อมจดจำเอานิมิตนั้นให้เป็นสิ่งที่จำได้อย่าง คือเกิดปีติโสมนัสว่า จักพ้นจากชรามาณะด้วยปฏิปทานี้แน่