วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 95/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 93 ที่ (ดิน ) ที่เขาไถแล้วหรือในที่วงกลมแห่งลานนวดข้าว ย่อมเกิดขึ้น ได้แก่พระโยคาวจรผู้มี (ภาวนามัย) บุญ ผู้ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย (แห่งภาวนา) เห็นปานนั้น ดุจพระมัลลกเถระ ได้ยินว่า เมื่อท่านองค์นั้น ( เพ่ง ) ดูที่ (ดิน) ที่เขาไถแล้ว นิมิตขนาดเท่าที่ ( ที่ดูเห็น ) นั้นได้เกิดขึ้น ท่านขยายนิมิตนั้น ยังปัญจกฌานให้เกิดแล้วเจริญวิปัสสนามีฌานเป็นปทัฏฐาน ได้บรรลุ พระอรหัต ส่วนพระโยคาวจรผู้ใดมิได้ทำบุญญาธิการไว้อย่างนั้น พระ โยควจรผู้นั้นอย่าพึงทำกรรมฐานวิธีที่เรียนมาในสำนักของอาจารย์ให้ ผิดไป เว้นกสิณโทษ ๔ ประการเสีย แต่ง (วง) กสิณขึ้นเถิด ก็โทษแห่งปฐวีกสิณมี ๔ เนื่องด้วยความปนกันแห่งดินสีเขียว ดิน สีเหลือง ดินสีแดง และดินสีขาว” เพราะเหตุนั้น พระโยคาวจร อย่าถือเอาดิน ( เหนียว ) อันมีสี ( เป็นโทษ ) มีสีเขียวเป็นอาทิ จึงแต่ง (วง) กสิณด้วยดิน (เหนียว) มีสี (ผ่อง) ดังสีอรุณ เช่นกับ ดินในท้องคงคา” ก็แล (วง ) กสิณนั้นไม่ควรแต่งในที่เป็นที่สัญจร ไปมาแห่งอนุปสัมบันทั้งหลายมีสามเณรเป็นต้นในกลางวิหาร แต่ควร แต่งในที่มิดชิดทางท้ายวิหาร เป็นเงื้อมเขา หรือบรรณศาลาก็ดี ๑. ตามนัยฎีกาดูเหมือนจะว่า ปนกันโดยนำดินต่างสีมาปะติดกันเข้ากลายเป็นดินหลายสี ก็ดี ปนกันโดยนำดินต่างสีมาคลุกขยำเข้ากันกลายเป็นดินสีอะไรไปอีกก็ดี ๒. มหาฎีกาท่านว่า ท่านได้ทราบมาว่า ในสีหลทวีปมีแม่น้ำสายหนึ่งชื่อ โรวนคงคา ดินทางตลิ่งพังของแม่น้ำนั้นเป็นดินสี (ผ่อง) ดังสีอรุณ คำที่ว่านี้ หมายเอาดินใน แม่น้ำนั้น (หาใช่แม่คงคาในชมพูทวีปไม่)