วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 277/324

* ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 275 " ใครนะ รุ่งเรืองด้วยฤทธิด้วยยศ ( บริวาร ) มีสีกายงาม ยังทิศทั้งปวงให้สว่าง ( มา ) ไหว้เท้า ของเรา " เทพบุตรนั้นกราบทูลว่า " ในชาติก่อน ข้าพระองค์เป็นกบ ซึ่งเป็นสัตว์ จำพวกวาริโคจร ( หากินทางน้ำ อยู่) ในน้ำ เมื่อข้าพระองค์กำลังฟัง พระสุรเสียงแสดง ธรรมของพระองค์อยู่ คนเลี้ยงลูกโคได้ทำให้ ข้าพระองค์ตาย " พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงแสดงธรรมแก่เทพบุตรนั้น ธรรมาภิสมัย ได้มีแก่สัตว์ ๘๔,๐๐๐ ฝ่ายเทพบุตรตั้งอยู่ในโสดาปัตติผล ทำความ ยิ้มแย้มกลับไป แล [แก้อรรถบท พุทโธ] ส่วนที่ทรงพระนามว่า พุทโธ ก็เพราะความที่ทุกสิ่งทุกอย่าง ที่ชื่อว่าเป็นสิ่งที่ควรรู้มีอยู่ ทรงรู้สิ่งที่ควรรู้ นั้น ) ทั้งหมด ด้วยอำนาจ วิโมกขันติกญาณ ( พระญาณอันเกิดขึ้นในที่สุดแห่งวิโมกข์) อีกนัย หนึ่ง เพราะเหตุที่ตรัสรู้สัจจะ ๔ ด้วยพระองค์เองบ้าง ทรงยังสัตว์อื่นๆ มหาฎีกาว่า วิโมกข์ หมายเอาอรหัตมรรค (คืออรหัตมรรค) เพราะพ้นจากปฏิปักข ธรรมโดยประการทั้งปวง ที่สุดแห่งวิโมกข์นั้นก็คืออรหัตผล (อรหัตผล) ญาณอันเกิดใน อรหัตผลนั้น ชื่อ วิโมกขันติกญาณ เพราะเมื่อได้อรหัตผลนั้นแล้วจึงได้ญาณนั้น วิโมก ขันติกญาณนี้คือพุทธญาณทั้งปวง กับทั้งพระสัพพัญญุตญาณ