วิสุทธิมรรค: การบรรลุตติยฌาน : หน้า 192/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 190 ปรากฏโดยความเป็นองค์ละเอียดในกาลใดในกาลนั้น เมื่อเธอทำใน ใจแล้วๆ เล่าๆ ซึ่งนิมิตนั้นแหละ โดยบริกรรมว่า ปฐวี ปฐวี ดังนี้ เพื่อละองค์หยาบและเพื่อได้องค์ละเอียดอยู่ ทุติยฌานย่อมเกิดขึ้นโดย นัยที่กล่าวมาแล้วนั่นแล วิตกอย่างเดียวเท่านั้นเป็นองค์สำหรับละแห่ง ทุติยฌานนั้น องค์ ๔ มีวิจารเป็นอาทิเป็นองค์ประกอบ คำที่เหลือมี ประการดังกล่าวแล้ว ก็แลครั้นทุติยฌานแม้นั้น อันเธอได้บรรลุอย่างนี้แล้ว จึง ประพฤติให้เป็นวสีโดยอาการ ๕ ตามนัยที่กล่าวแล้วนั้นออกจาก ทุติยฌานอันช่ำชองแล้ว ( พิจารณา) เห็นโทษในทุติยฌานนั้นว่า " สมาบัตินี้มีข้าศึกคือวิตกอยู่ใกล้ "และว่า " สมาบัตินี้นับว่ายังมี องค์ทรามเพราะความที่วิจารยังเป็นองค์หยาบ " ดังนี้แล้ว ทำใน ใจถึงตติยฌานโดยว่าเป็นธรรมละเอียด ปล่อยวางความพอใจในทุติย ฌานนั้นเสีย ทำโยคะเพื่อบรรลุตติยฌาน (ต่อไป) ครั้นเมื่อพระ โยคาวจรนั้นออกจากทุติยฌานแล้ว มีสติสัมปชัญญะปัจจเวกขณ์องค์ ฌานทั้งหลายอยู่ วิจารอย่างเดียวปรากฏโดยความเป็นองค์หยาบ องค์ ๓ มีปีติเป็นต้นปรากฏโดยความเป็นองค์ละเอียดในกาลใด ในกาล นั้น เมื่อเธอทำในใจแล้วๆ เล่าๆ ซึ่งนิมิตนั้นแล โดยบริกรรมว่า ปฐวี ปฐวี ดังนี้ เพื่อละองค์หยาบ และเพื่อได้องค์ละเอียดอยู่ตติย ฌานย่อมเกิดขึ้นโดยนัยที่กล่าวมาแล้วนั่น วิจารอย่างเดียวเท่านั้นเป็น องค์สำหรับละแห่งตายิฌานนั้น องค์ ๓ มีปีติเป็นต้นเป็นองค์ประกอบ ดุจในทุติยฌานแห่งจตุกนัย คำที่เหลือมีนัยดังกล่าวแล้ว