วิสุทธิมรรคแปล: ประเภทอสุภ : หน้า 241/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 239 อสุภเป็นต้นอย่างใดอย่างหนึ่งบ้าง เพราะเหตุนั้น พระโยคาวจรอาจหา อสุภชนิดใดๆ ได้ ก็ต้องถือเอานิมิตในอสุภชนิดนั้นๆ โดยมนสิการ ว่า อุทธุมาตก์ ปฏิกูล วินีลก ปฏิกูล ดังนี้เป็นต้นนั่นเอง ประเภท แห่งอสุภ พึงทราบว่าท่านกล่าวไว้เป็น ๑๐ ชนิด ตามความถึงสภาพ (เป็นอยู่) แห่งซากศพฉะนี้แล ส่วนว่าโดยความต่างกันในอสุภเหล่านี้ จึงทราบว่าท่านกล่าว ประเภทแห่งอสุภไว้ถึง ๑๐ ชนิด ตามความต่างกันแห่งคนราคจริตอีก อย่าง ๑ ดังนี้คือ [๑] อุทธุมาตกอสุภ เป็นสัปปายะแห่งบุคคลผู้มักกำหนัดใน ทรวดทรง เพราะส่อความเสียทรวดทรงแห่งร่างกาย [๒] วินีลกอสุภ เป็นสัปปายะแห่งบุคคลผู้มักกำหนัดในสีกาย เพราะส่อความเสียนวลแห่งผิว [๓] วิปุพพกอสุภ เป็นสัปปายะแห่งบุคคลผู้กำหนัดในกลิ่นกาย ที่แต่งขึ้นด้วยอำนาจเครื่องอบกลิ่น มีดอกไม้และเครื่องหอมเป็นต้น เพราะส่อความที่สิ่งที่เนื่องด้วยกายและผิวพรรณมีกลิ่นเหม็น [๔] วิจฉัททกอสุภ เป็นสัปปายะแห่งบุคคลผู้มักกำหนัดใน ความเป็นชิ้นทึบในสรีระ เพราะเผยความเป็นโพรงข้างใน * มหาฎีกาตั้งปัญหาขึ้นว่า ผิว่าประเภทแห่งอสุภนี้ ท่านกล่าวไว้ตามความถึงสภาพแห่ง ซากศพไซร้ เหตุไฉนในที่อื่นเช่นมหาสติปัฏฐานสูตรจึงกล่าวไว้แต่ ๕ ประเภทเล่า ? แล้ว ท่านก็แก้ว่า ประเภท อสุภในมหาสติปัฏฐานสูตรเป็นต้นนั้น ท่านกล่าวตามความถึงสภาพโดย มันเป็นของมันเอง (ตามลำดับ) ส่วนในที่นี้ท่านกล่าวอสุภที่ถูกสัตว์และคนทำร้าย แถมเข้ามาด้วย และว่าในมหาสติปัฏฐานสูตรนั้นท่านกล่าวทางวิปัสสนา ในที่นี้กล่าวทางสมถะ