วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 275/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 273 ทิศเดียว " ดังนี้เป็นต้น บัณฑิตพึง (นำมากล่าว ) ให้พิสดาร เทอญ [แก้อรรถบท สตฺถา เทวมนุสฺสานํ] พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระนามว่า สตฺถา (ศาสดา) เพราะทรง พร่ำสอน ( เวไนยสัตว์ ) ด้วยประโยชน์โลกนี้ ประโยชน์โลกหน้า และ ประโยชน์อย่างยิ่ง (คือ พระนิพพาน ) ตามสมควร อีกนัยหนึ่ง พระนาม ว่า สตฺถา (นั้น) หมายความว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นสัตถวาหะ (ผู้นำหมู่ดุจนายกองเกวียน) อรรถาธิบายในข้อนี้บัณฑิตพึงทราบ ตามนัยแห่ง ( บาลี ) นิเทศก็ได้ว่า " สัตถวาหะ ( นายกองเกวียน ) ย่อม นำหมู่เกวียนให้ข้ามดันการ คือให้ข้ามโจรกันดาร ให้ข้ามวาฬกันดาร ให้ข้ามทุพภิกขกันดาร ให้ข้ามนิโรทกกันดารจนออกนอกล่วงพ้น (แดนกันดาร ) ไปถึงพื้นที่เป็นอันเกษม ( ปลอดภัย ) ฉันใด พระ ผู้มีพระภาคเจ้าก็ฉันนั้นนั่นแล ทรงเป็นสัตถา คือเป็นสัตถวาหะ ยัง สัตว์ทั้งหลายให้ข้ามภพกันดาร ให้ข้ามชาติกันดาร"... ดังนี้เป็นอาทิ คำว่า เทวมนุสฺสานํ ความว่าของเทวดาทั้งหลายด้วย ของมนุษย์ ทั้งหลายด้วย คำ ( เทวมนุสฺสาน) นี้ตรัสโดยกำหนดเอาเวไนยสัตว์ ชั้นอุกฤษฏ์ และโดยกำหนดเอาเวไนยสัตว์ที่เป็นภัพพบุคคล” แต่ความ จริง พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นพระศาสดาของสัตว์ดิรัจฉานทั้งหลายด้วย ๑. ม.อุ. ๑๔/๔๐๕ ๒. บุ.. ๓๐/๓๑๓ ๓. หมายความว่า เทวดาและมนุษย์เท่านั้น นับเป็นสัตว์ชั้นสูงอยู่ในฐานะจะเป็น ภัพพบุคคล คือผู้ควรจะดำเนินไปสู่ธรรมอันถูกต้องได้ สัตว์ดิรัจฉานไม่อยู่ในฐานะ เช่นนั้น