วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 69/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 67 กรรมฐานที่เหลือ ( อนุสสติ) ก็ไม่ควรขยาย เพราะไม่มี (ปฏิ ภาค ) นิมิต แท้จริง ปฏิภาคนิมิตเป็นนิมิตที่จำต้องทำให้เจริญโดยแท้ แต่ว่า อารมณ์แห่งอนุสสติทั้งหลายมีพุทธานุสสติเป็นต้น หาเป็น ปฏิภาคนิมิตไม่ เพราะฉะนั้น อนุสสติกรรมฐานนั้นจึงไม่ควรขยาย (นิมิต ) แล บัณฑิตพึงทราบวินิจฉัยโดยเป็นกรรมฐานที่ควรขยายและไม่ควร ขยาย ( นิมิต ) ดังนี [อารมฺมณ โต] บทว่า " โดยอารมณ์ " มีวินิจฉัยว่า ก็ในกรรมฐาน ๔๐ นี้ กรรมฐาน ๒๒ คือ กสิณ ๑๐ อสุภ ๑๐ อานาปานสติ ๑ กาย- คตาสติ ๑ นี้ มีอารมณ์เป็นปฏิภาคนิมิตได้ กรรมฐานที่เหลือ (๑๘) หามีอารมณ์เป็นปฏิภาคนิมิตได้ไม่ โดยนัยนั้นกรรมฐาน ๑๒ คือในอนุสสติ ๑๐ อนุสสติเว้นอานาปานสติและกายคตาสติเหลือ 4 และ อาหารเรปฏิกูลสัญญา (๑) จตุธาตุววัฏฐาน (๑) วิญญาณัญจาย ตนะ (๑) เนวสัญญานาสัญญายตนะ (๑) นี้มีสภาวธรรม ( ปรมัตถธรรม ) เป็นอารมณ์ กรรมฐาน ๒๒ คือ กสิณ ๑๐ อสุภ ๑๐ อานาปานสติ ๑ กายคตาสติ (๑) นี้มีนิมิต เป็นอารมณ์ กรรมฐานที่เหลือ 5 ( คือ พรหมวิหาร ๔ อากาสานัญจายตนะ (๑) อากิญจัญญายตนะ (๑) (เป็นนวัตทัพพารมณ์) มีอารมณ์ไม่พึงกล่าว อนึ่ง กรรมฐาน ๘ คือ วิปุพพกะ โลหิตกะ ปุฬวกะ อานาปานสติ อาโปกสิณ เตโชกสิณ b