ประโยค ๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 121/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 119 โดยชอบแล้ว * อสมาหิตปุคฺคลปริวชฺชนตา หลีกเว้นบุคคลผู้มีจิตไม่เป็นสมาธิ สมาหิตปุคคลเสวนตา คบหาบุคคลผู้มีจิตเป็นสมาธิ ฌานวิโมกฺขปจฺจเวกขณตา พิจารณาวิโมกข์ในฌาน ตทธิมุตฺตา น้อมจิตไปในสมาธินั้น ๑. ธรรม ๕ ประการ เป็นทางเกิดขึ้นแห่งอุเบกขาสัมโพชฌงค์ คือ สตฺตมชุฌตฺตตา สงฺขารมชุฌตฺตตา ความวางเฉยในสัตว์ ความวางเฉยในสังขาร สตฺตสงฺขารเกลายนปุคฺคล ความหลีกเว้นบุคคลผู้พัวพันอยู่ใน ปริวชฺชนตา สัตว์และสังขาร สตฺตสงฺขารมชฺฌตฺตปุคฺคล ความคบหาบุคคลผู้วางเฉยในสัตว์ เสวนตา ตทธิมุตฺตตา และสังขาร ความน้อมจิตในอุเบกขานั้น พระโยคาวจร เมื่อยังธรรมเหล่านั้นให้เกิดขึ้นด้วยอาการเหล่านี้ มหาฎีกาว่า ภาวนาจิตที่ดำเนินอยู่ในสมถวิถีเรียบร้อยสม่ำเสมอ ไม่มีอาการหดหู และ อาการฟุ้งซ่าน เรียกว่าจิตเป็นไปโดยชอบ ไม่ต้องยก ไม่ต้องข่ม ไม่ต้องปลุก ๒. มหาฎีกาว่า ฌานนั้นเองชื่อว่าวิโมกข์ เพราะพ้นจาก ธรรมอันเป็นข้าศึก พิจารณา ก็คือดูว่าวิโมกข์นั้น ทำให้เกิดได้อย่างนั้น เข้า ตั้งอยู่ ออก เศร้าหมอง ผ่องแผ้วอย่าง นั้นๆ ๓. มหาฎีกาว่า สัตว์ หมายถึงสัตว์และคนทั้งคฤหัสถ์และบรรพชิต สังขาร หมายถึง อังคาพยพภายใน เช่นในตา และวัตถุภายนอก เช่นบาตร จีวร