วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 276 : หน้า 278/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 276 ให้รู้ ( ด้วย ) บ้าง เพราะเหตุนั้น จึงทรงพระนามว่า พุทโธ ด้วยเหตุ ดังกล่าวมาฉะนี้เป็นอาทิก็ได้ ก็แลเพื่อให้รู้ความข้อนี้ชัดนัยแห่งบาลี นิเทศก็ดี นัยแห่งบาลีปฏิสัมภิทาก็ดีทั้งหมด อันเป็นไปโดยนัยว่า พุชฌิตา สจฺจานีติ พุทฺโธ พระผู้พระภาคเจ้าทรงพระนามว่า พุทฺโธ เพราะตรัสรู้สัจจะทั้งหลาย โพเธตา ปชายาติ พุทโธ ทรงพระนามว่า พุทโธ เพราะทรงยังหมู่สัตว์ให้รู้ ดังนี้เป็นต้น บัณฑิตพึง (นำมากล่าว) ให้พิสดาร เทอญ [แก้อรรถบท ภควา] ส่วนคำว่า ภควา นี้ เป็นคำเรียกพระผู้มีพระภาคเจ้านั้น ผู้วิเศษ โดยพระคุณ ( ทั้งหลาย ) ผู้อุดมกว่า ( สัตว์ทั้งหลาย ) และผู้เป็นครู ด้วยความเคารพ เพราะเหตุนั้น ท่านโบราณจารย์ทั้งหลายจึงกล่าวไว้ว่า " คำว่า ภควา เป็นคำประเสริฐ คำว่า ภควา เป็นคำสูงสุด พระผู้มีพระภาคเจ้านั้นทรงเป็น ครู ทรงประกอบด้วยคุณธรรมของครู เพราะ เหตุนั้น ปราชญ์จึงถวายพระนามว่า ภควา " [นาม ๔ อย่าง] อีกอย่างหนึ่ง ชื่อมี 4 อย่าง คือ อาวัตถิกนาม ( ชื่อที่เรียกตามรุ่น ) ลิงคิกนาม ( ชื่อที่เรียกตามเพศ คือเครื่องหมายประจำตัว ) เนมิตติกนาม (ชื่อที่มาตามคุณอันเป็นนิมิต ) อธิจจสมุบันนาม (ชื่อที่ตั้งขึ้นลอยๆ) * อวตฺถา แปลว่า เวลา สมัย ก็ได้ ในที่นี้แปลว่ารุ่น เพื่อให้สอดคล้องกับคำแก้ ของท่านต่อไปนี้