การทำลายสังสารจักรในวิสุทธิมรรค : หน้า 252/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที 250 (นัยที่ ๓ ผู้ทำลายซึ่งกำสังสารจักร อนึ่ง สังสารจักร ( ล้อคือสังสาร ) อันมีคุมทำด้วยอวิชชา และ ภวตัณหา อภิสังขารมีบุญญาภิสังขารเป็นต้นเป็นกำ ชรามรณะ เป็นกง สอดด้วยเพลาทำด้วยอาสวสมุทัย ประกอบเข้าไว้ในตัวรถ คือไตรภพหมุนไปตลอดกาลอันหาเบื้องต้นมิได้ นั้นใด กำทั้งหลาย ของสังสารจักรนั้นพระองค์ทรงประดิษฐานอยู่ ณ พื้นปฐพี คือ ศีล ด้วยพระยุคคลบาท คือ วิริยะ แล้วทรงถือขวาน คือ พระญาณอันทำ ความสิ้นกรรม ด้วยพระหัตถ์ คือ ศรัทธา ทรงทำลายเสียสิ้นแล้ว เพราะความที่ทรงทำลายอระ (กำ คือ สังขาร) เสียได้ดังนี้ จึงทรง พระนามว่า อรห์ อีกประการ ๑ า หรือมิฉะนั้น สังสารวัฏ (วงเวียน ) อันไม่ปรากฏที่สิ้นสุด เรียก ว่าสังสารจักร ก็แล อวิชชา นับว่าเป็นคุมของสังสารจักรนั้น เพราะ เป็นต้น ( เหตุ ) ชรามรณะนับว่าเป็นกง เพราะเป็นปลาย (เหตุ) ธรรม ที่เหลือ ๑๐ ข้อนับเป็นซี่กำ เพราะมีอวิชชาอยู่ต้นและเพราะมีชรามรณะ อยู่ปลาย ในธรรมเหล่านั้น ความไม่รู้ในอริยสัจมีทุกข์เป็นอาทิชื่อว่า อวิชชา และอวิชชาในกามภพ ย่อมเป็นปัจจัยแห่งสังขารทั้งหลายใน กามภพ อวิชชาในรูปภพย่อมเป็นปัจจัยแห่งสังขารทั้งหลายในรูปภพ อวิชชาในอรูปภพ ย่อมเป็นปัจจัยแห่งสังขารทั้งหลายในอรูปภพ (ด้วยกัน) สังขารทั้งหลายในกามภพ ย่อมเป็นปัจจัยแห่งปฏิสนธิวิญญาณ ในกามภพ ในภพนอกนี้ก็นัยนั้น ปฏิสนธิวิญญาณในกามภพ ย่อมเป็นปัจจัยแห่งนามรูปในกามภพ