วิสุทธิมรรค: การเจริญวิปัสสนาและกรรมฐาน : หน้า 231/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 229 (กลับ) ดำเนินสู่วิถีได้ ดังนี้ [อธิบายข้อว่า อานิสสทสฺสาวีฯ เปฯ จิตติ อุปนิพนธติ บัดนี้ บัณฑิตพึงทราบอรรถาธิบายในอรรถกถาปาฐะข้อว่า " พระโยคาวจรนั้นเป็นผู้เห็นอานิสงส์อยู่โดยปกติมีความสำคัญ ( ใน อสุภ ) ว่าเป็นดังแก้ว เข้าไปตั้งความยำเกรงไว้ (ในอสุภนั้น ) ประพฤติ ดังว่า (อสุภนั้น )เป็นที่รักอยู่ นำจิตเข้าไปผูกไว้ในอารมณ์นั้น " นี้ (ต่อไป) อันพระโยคาวจรผู้ยังมานัส ( คือภาวนาจิต ) ให้ท่องเที่ยวไป ในอุทธุมาตกอสุภอันปฏิกูล ( จน) ยังฌานให้เกิดแล้ว เจริญวิปัสสนา อันมีฌานเป็นบาทฐานอยู่จึงเป็นผู้เห็นอานิสงส์อย่างนี้ว่า " เราจัก พ้นจากชรามรณะด้วยปฏิปทานี้เป็นแน่แท้ " เหมือนอย่างคนตกยาก ได้แก้วมณีมีค่ามากแล้ว ดีใจว่าตัวเองได้ของหายาก จะพึงเป็นผู้มีความ สำคัญในแก้วมณีนั้นว่าเป็นรัตนะ ยังคารวะ (ความตระหนัก) ให้เกิด ดื่มอยู่ด้วยความรักมากยิ่งรักษาแก้วมณีนั้นไว้ฉันใด พระโยคาวจร ก็ฉันนั้นเหมือนกันยินดีว่าตัวได้กรรมฐานข้อนี้ อันเป็นกรรมฐานที่ ได้ยากเช่นกับแก้วมณีมีค่ามากของคนทุคตะ เพราะว่าท่านผู้บำเพ็ญ จตุธาตุกรรมฐาน ก็กำหนดเอามหาภูตรูป ๔ ของตน ผู้บำเพ็ญอานาปาน กรรมฐาน เก็กำหนดเอาลมที่จมูกของตน งตน ผู้บำเพ็ญกสิณกรรมฐาน ก็แต่ง ( วง ) กสิณเอา บำเพ็ญตามสบาย กรรมฐานทั้งหลายนอกนี้ ก็หาได้ง่ายเช่นกัน แต่อุทธุมาตกอสุภกรรมฐานนี้ (นิมิต) คง (สภาพ) อยู่วัน ๑ หรือ ๒ วันเท่านั้น ต่อนั้นไปก็ถึงความเป็นอสุภอื่นมีวินีลก