วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - การเข้าถึงฌานและนิวรณ์ : หน้า 145/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที 143 แต่เนื้อความแม้ในวิภังคปาฐะนั้น ก็พึงเห็นว่าอย่างเดียวกันนี้ คำว่า "ปฐมิ ฌานิ' นี้จักมีแจ้งข้างหน้า บทว่า อุปสมฺปชฺช แปลว่าเข้าถึงแล้ว มีอธิบายว่าบรรลุแล้ว หรือแปลว่า ให้เข้าถึง พร้อมแล้ว มีอธิบายว่าให้สำเร็จแล้ว แต่ในวิภังค์แก้ไว้ ว่า "บทว่า อุปสมฺปชฺช คือความได้เข้า ความถึงเข้า ความถูกเข้า ความทำให้แจ้ง ความลุถึง ซึ่งฌานที่ ๑" ดังนี้ บัณฑิตจึงเห็น ว่าเนื้อความแม้แห่งวิภังคปาฐะนั้นก็อย่างเดียวกันนี้ บทว่า วิหรติ คือ พระโยคาวจรเป็นผู้ได้ฌานมีประการดังกล่าวฉะนี้แล้ว ยังความ เคลื่อนไหวความเป็นไป ความรักษาไว้ ความสืบไป ความดำเนินไป ความไปมาได้ ความอยู่ไปได้ แห่งร่างกายให้สำเร็จด้วยอิริยาบถ วิหาร (ความผลัดเปลี่ยนอิริยาบถอยู่) อันสมควรแก่ฌานนั้น สมคำ ที่กล่าวไว้ในวิภังค์ว่า "บทว่า วิหรติ ความว่าย่อมเคลื่อนไหว เป็นไป รักษา สืบไป ดำเนินไป ไปมาได้ อยู่ไปได้ เพราะเหตุนั้นจึงกล่าวว่า วิหรติ" ดังนี้ ส่วนคำใดที่ข้าพเจ้ากล่าวไว้ว่า ปฐมฌานละองค์ ๕ ดังนี้ ความ ที่ปฐมฌานละองค์ ๕ ในคำนั้น บัณฑิตพึงทราบด้วยอำนาจแห่งการละ นิวรณ์ ๕ เหล่านี้ คือ กามฉันทะ พยาบาท ถีนมิทธะ อุทธัจจกุกกุจจะ วิจิกิจฉา เพราะเมื่อนิวรณ์เหล่านั้นยังมิได้ละแล้ว ฌานจะเกิดขึ้นหา ได้ไม่ เหตุนั้น นิวรณ์เหล่านั้น จึงเรียกว่า "องค์ที่ต้องละ" แห่งปฐม นนั้น แม้ว่าธรรมทั้งหลายที่เป็นอกุศลอื่นๆ ก็ละได้ในขณะแห่ง ฌานนั