วิสุทธิมรรค แปล ภาค ๑ ตอน ๒ - ความหมายของปฐมฌาน : หน้า 161/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 159 เพราะเหตุอะไร ภิกษุทั้งหลาย เพราะแม่โคนั้นเป็นสัตว์หากินบน ภูเขา แต่โง่เซอะไม่รู้จักเขต ไม่ฉลาดที่จะเที่ยวไปบนภูเขาอันขรุขระ ฉันใดก็ดี ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุลางรูปในธรรมวินัยนี้ก็ฉันนั้น เหมือนกัน เป็นคนโง่งุ่มง่ามไม่รู้จักเขต ( แห่งภาวนา) ไม่ฉลาดที่จะ สงัดจากกามทั้งหลาย ฯลฯ เข้าถึงปฐมฌานอยู่ เธอไม่ต้องเสพ ไม่เจริญ ไม่ทำให้มากซึ่งนิมิตนั้น และ 4 และไม่ตั้งนิมิตนั้นไว้ให้มั่นดี แล้ว จะมีความคิดรำพึงว่า ไฉนหนอเราจะพึงเข้าถึงทุติยฌาน ฯลฯ เพราะวิตกวิจารสงบไปอยู่ดังนี้ เธอก็ไม่อาจเข้าถึงทุติยฌาน ฯลฯ เพราะวิตกวิจารสงบไปอยู่ได้ ( ครั้นเข้าทุติยฌานไม่ได้) เธอจะ ( หวน) รำพึงว่า ไฉนหนอเราจะพึงสงัดจากกามทั้งหลายแล้ว ฯลฯ เข้า ถึงปฐมฌาน อยู่ ดังนี้ เธอก็หาอาจที่จะสงัดจากกามทั้งหลาย ฯลฯ เข้าถึงปฐมฌาน ... อยู่ได้ไม่ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนี้เราเรียกว่าพลาด ทั้งสองข้าง เสื่อมทั้งสองทาง เปรียบเหมือนแม่โคตัวนั้นที่หากินบน ภูเขา แต่โง่เซอะซะไม่รู้จักเขต ไม่ฉลาดที่จะเที่ยวไปบนภูเขาอันขรุขระ ฉะนั้น ดังนี้ เพราะฉะนั้นพระโยคาวจรนั้นจึงเป็นผู้บำเพ็ญวสี (ความ ชำนาญ ) โดยอาการ ๕ ในปฐมฌานนั้นแลก่อน โวสี ๕] ในอาการเหล่านั้น นี้ วสี ๕ คือ ( อาวัชชนวสี * นวกังคุตตระ ๒๓/๔๓๓ ชำนาญในการนึกหน่วง