ความเสมอภาคของสัทธาและปัญญาในวิสุทธิมรรค : หน้า 109/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 107 บัณฑิตทั้งหลายสรรเสริญความเสมอกันแห่งสัทธากับปัญญาและ สมาธิกับวิริยะ เพราะว่าบุคคลผู้มีสัทธาแก่กล้าแต่ปัญญาอ่อน ย่อมเป็นผู้เลื่อมใสในที่อันไม่เป็นวัตถุ (แห่งความเลื่อมใส) บุคคล ผู้มีปัญญากล้าแต่ศัทธาอ่อน ย่อมตกไปข้างอวดดี เป็นคนแก้ไขไม่ได้ เหมือนโรคที่เกิดแต่ยา รักษาไม่ได้ ฉะนั้น ต่อธรรมทั้ง ๒ เสมอกัน บุคคลจึงจะเลื่อมใสในวัตถุ (แห่งความเลื่อมใส ) แท้ โกสัชชะย่อม ครอบงำบุคคลผู้มีสมาธิกล้าแต่วิริยะอ่อน เพราะสมาธิเป็นฝักฝ่าย โกสัชชะ อุทธัจจะย่อมครอบงำบุคคลผู้มีวิริยะกล้าแต่สมาธิอ่อน เพราะวิริยะเป็นฝักฝ่ายอุทธัจจะ แต่สมาธิที่มีวิริยะประกอบเข้าด้วยกัน แล้ว เป็นไม่ตกไปในโกสัชชะ วิริยะที่มีสมาธิประกอบพร้อมกัน แล้วเป็นไม่ตกไปในอุทธัจจะ เพราะฉะนั้นอินทรีย์ทั้ง ๒ คู่นั้น โยคาวจรต้องทําให้เสมอกัน ด้วยว่าอัปปนาจะมีได้ก็เพราะความเสมอ กันแห่งอินทรีย์ทั้ง ๒ คู่ (อินทรีย์มีกำลังแต่ละข้อควรแก่กัมมิกะต่างกัน] พระ อีกนัยหนึ่ง สัทธาแม้มีกำลังก็ควรสำหรับสมาธิกัมมิกะ (ผู้ บำเพ็ญสมถกรรมฐาน ) (ด้วย) เมื่อสัทธามีกำลังอย่างนั้น เธอ เชื่อดิ่งลงไป จักบรรลุอัปปนาได้ ในสมาธิและปัญญาเล่า เอกัคคตา ( สมาธิ ) มีกำลัง ก็ควรสำหรับสมาธิกัมมิกะ ด้วยเมื่อเอกัคคตามี กำลังอย่างนั้น เธอย่อมจะบรรลุอัปปนาได้ ปัญญามีกำลังย่อมควร สำหรับวิปัสสนากัมมิกะ ( ผู้บำเพ็ญวิปัสสนากรรมฐาน ) ด้วยเมื่อ ปัญญามีกำลังอย่างนั้น เธอย่อมจะบรรลุลักขณปฏิเวธ (เห็นแจ้ง